دلایل پیرگوشی و راه‌های درمان آن

بسیاری از ما وقتی با سالمندان روبرو می‌شویم، بی اختیار صدایمان را بلند می‌کنیم، چون در ذهنمان چنین نقش بسته که سالمندان توان شنوایی ضعیفی دارند و شاید نتوانند به خوبی صدای ما را بشنوند. این موضوع صحت دارد، زیرا سالمندان دچار پدیده‌ای به نامپیرگوشی هستند، گرچه شدت پیرگوشی همه سالمندان یکسان نیست و همه سالمندان به اصطلاح گوششان سنگین نیست. با دکتر بابک ساعدی، متخصص گوش و حلق و بینی، فلوشیپ جراحی صورت و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این پدیده در دوران سالمندی گفتگو کرده ایم. پیرگوشی

چرا سالمندان قدرت شنوایی جوان تر‌ها را ندارند؟ 

بیماری مهمی که در گوش سالمندان دیده می‌شود، همان کاهش شنوایی است. کاهش شنوایی روی کیفیت زندگی سالمند تاثیر می‌گذارد. انسان‌ها در طول سالیان و تقریبا با گذشت هر دهه از عمر بخشی از سلول‌های بدنشان را از دست می‌دهند.

اگر سلول‌ها قابلیت ترمیم داشته باشند، می‌توانند بازسازی شوند، اما در مورد سلول‌هایی که قدرت بازسازی ندارند، باید گفت از دست دادن این نوع از سلول‌ها باعث از دست رفتن کارکرد عضو می‌شود و یکی از سلول‌هایی که قدرت بازسازی ندارند، سلول‌های شنوایی موجود در گوش سالمندان هستند.

آیا از بین رفتن سلول‌های شنوایی ناگهانی است یا طی سالیان از بین می‌روند؟ 

از دست رفتن سلول‌های شنوایی را در دهه دوم و سوم زندگی مشاهده می‌کنیم. البته از دست رفتن سلول‌های شنوایی در جوانان علامتی ندارد، ولی این روند تدریجی است و طی سال‌ها اتفاق می‌افتد و در سالمندی سرعت بیشتری می‌گیرد. تاثیر آن ابتدا روی فرکانس‌های شنیداری است. وقتی درگیری در سلول‌ها به فرکانس‌های شنیداری رسید، فرد دچار کاهش شنوایی می‌شود که اصطلاح پیرگوشی را برای آن به کار می‌برند.

آیا همه سالمندان الزاما دچار کاهش شنوایی خواهند شد؟ 

به طول معمول سالمندان از ۷۰ سالگی به بعد درجه‌هایی از این کاهش شنوایی را دارند، ولی فقط ۴۰ درصد از آن‌ها به وسایل کمک شنوایی نیاز پیدا می‌کنند.

از دست دادن شنوایی به دلیل تجمع موم گوش در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد. ولی در سالمندان که مشکل زمینه‌ای وجود دارد وجود موم، تاثیر زیادی روی شنوایی خواهد گذاشت. پس وقتی فرد سالمندی با کاهش شنوایی به پزشک مراجعه کند در وهله اول باید به داخل کانال گوش توجه شود تا در صورت دیدن موم، موم‌ها خارج شوند.

اختلال شنوایی در سالمندان چه الگویی دارد؟ 

در سالمندان سلول‌های درگیر همان سلول‌های شنیداری عصبی هستند. در درگیری اعصاب گوش الگو‌های متفاوتی دیده می‌شود. گاهی سلول‌های از دست رفته از نوعی هستند که به فرکانس‌های بالا حساس اند. با از دست رفتن این سلول‌ها فرد متوجه صدا‌های زیر نمی‌شود. این الگو شایع‌ترین نوع از دست رفتن سلول‌های شنوایی در سالمندان است. الگوی دیگری هم در کاهش شنوایی سالمندان دیده می‌شود که در آن تمام فرکانس‌ها به یک نسبت کاهش پیدا می‌کند و فرد همه فرکانس‌ها را به خوبی متوجه نمی‌شود.

آیا پیرگوشی درمان دارد؟ 

درمان پیرگوشی در سالمندانی که عصب شنوایی شان از دست رفته، دارو و جراحی نیست بلکه باید از وسایلی استفاده کنند تا باعث تقویت صدا شود. این وسیله همان سمعک است که تقریبا همه مردم با آن آشنایی دارند.

سمعک؛ آنالوگ یا دیجیتال 

سمعک‌ها به ۲ گروه آنالوگ و دیجیتال (قابلیت برنامه ریزی دارد) طبقه بندی می‌شوند. افرادی که کاهش شنوایی خفیف دارند یا به انجام کار‌های دقیق نیاز ندارند، باید از سمعک‌های آنالوگ استفاده کنند. ولی بیمارانی که به دقت در شنیدن نیاز دارند و الگوی کم شنوایی شان طوری است که مشکلشان با سمعک آنالوگی برطرف نمی‌شود باید از سمعک‌های دیجیتال استفاده کنند.

کاملا درست است. بسیاری از بیماران از اینکه سمعک شان بیرون از گوش قرار بگیرد، ناراحت هستند، اما سمعک‌ها چند نوع هستند؛ سمعک‌هایی که پشت گوش قرار می‌گیرند، سمعک‌هایی که داخل گوش قرار می‌گیرد و سمعک‌هایی که داخل گوش کاشته می‌شوند که هر کدام از آن‌ها کاربرد و هزینه‌های متفاوتی دارد.

بهتر است همه افراد از ۵۰ سالگی به بعد هر سال به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنند و پزشک آن‌ها را معاینه کند تا در صورت وجود اختلال شنوایی، بیماری زودتر تشخیص داده شود و اگر فرد از نظر ارتباطی با دیگران دچار مشکل شده که ناشی از کم شنوایی اوست، زودتر سمعک مناسبی برایش تجویز شود. همه افرادی که سمعک می‌گیرند باید سالانه به پزشک مراجعه کنند، چون ممکن است به تعویض یا تغییر در برنامه ریزی سمعک نیاز باشد. متاسفانه تاکنون هیچ دارو و روشی برای پیشگیری از پیرگوشی کشف نشده است.