پژوهش‌هایی که به تأثیر کمبود تخت‌های بیمارستانی بر درمان کودکان مبتلا به بیماری‌های غیرواگیر پرداخته‌اند نشان می‌دهند که این کمبود‌ها می‌تواند منجر به تأخیر در ارائه خدمات درمانی، افزایش مدت انتظار در اورژانس‌ها و بدتر شدن نتایج درمانی شود. به تازگی معاون بهداشت وزارت بهداشت گفته است: «ایران در اجلاس وزرای بهداشت عضو بریکس پیشنهاد داد که در زمینه بیماری‌های غیرواگیر، برنامه‌های کشور‌ها از بزرگسالان به کودکان تغییر یابد و این پیشنهاد مورد توجه اعضای بریکس قرار گرفت.»
روزنامه اطلاعات نوشت: «در دوران شیوع بیماری کرونا، کمبود تخت‌های بیمارستانی برای درمان کودکان و نوزادان درگیر با بیماری، مشکلات زیادی برای بیماران، خانواده آنها و سیستم بهداشت و درمان به وجود آورد. در شرایطی که بیماری‌های غیرواگیردار در میان کودکان در سطح جهان افزایش یافته است، لزوم توجه به تقویت سیستم درمان و بیمارستان‌ها در زمینه پذیرش و درمان کودکان بیش از پیش احساس می‌شود.
آمارها نشان می‌دهند که وضعیت کمبود تخت‌های بیمارستانی کودکان در ایران بسیار بحرانی است.
بر اساس آمار سال ۱۳۹۶، کشور به بیش از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ تخت مراقبت‌های ویژه کودکان نیاز دارد؛ این در حالی است که تعداد تخت‌های موجود به مراتب کمتر از این مقدار بوده و در برخی مناطق کشور، به‌ویژه در مناطق محروم، این کمبود بسیار شدیدتر است.
این وضعیت موجب شده تا بسیاری از کودکان بیمار به دلیل نبود تخت خالی، مجبور به انتظار طولانی‌مدت برای درمان شوند یا حتی به دلیل عدم دسترسی به مراقبت‌های لازم، مشکلات جدی پیدا کنند.
در شرایطی که بیماری‌های غیرواگیردار مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و آسم در میان کودکان رو به افزایش می‌رود، کمبود تخت‌های بیمارستانی به یک بحران جدی تبدیل شده است. این بحران نه‌تن‌ها بر سلامت جسمی کودکان تأثیر می‌گذارد، بلکه بر سلامت روان آنها و خانواده‌هایشان نیز اثرگذار است.
افزایش شیوع بیماری‌ها در کودکان
«با توجه به تغییر سبک زندگی در تمام دنیا و شیوع مواردی نظیر چاقی، بی‌تحرکی، پایین آمدن سن دیابت، بازی‌های کامپیوتری، اختلالات خواب، آپارتمان‌نشینی و آلودگی هوا، سلامت کودکان بیشتر در معرض تهدید قرار گرفته و باید برنامه‌های مراقبت و پیشگیری را از سنین پایین و مدارس شروع کنیم.»
این گفته معاون بهداشت وزراتخانه است. تعداد تخت‌های بیمارستانی برای کودکان به ازای هر کودک بستگی به عوامل متعددی مانند سیستم بهداشت و درمان، تراکم جمعیت، میزان نیاز به مراقبت‌های بیمارستانی و نوع بیماری‌ها دارد.
در برخی کشور‌ها نسبت تخت‌های بیمارستانی معمولا بین ۲ تا ۵ تخت به ازای هر ۱۰۰۰ کودک در نظر گرفته می‌شود.
در کشور‌های توسعه‌یافته، تلاش بر این است که دسترسی به تخت‌های تخصصی برای کودکان بیشتر باشد تا از خدمات پزشکی بهتر برخوردار شوند.
در ایران، کمبود تخت‌های بیمارستانی به عنوان یک چالش اساسی مطرح است و نیاز به افزایش ظرفیت بیمارستان‌ها در مناطق مختلف به خصوص در مراکز درمانی کودکان احساس می‌شود.
این کمبود‌ها در شرایطی می‌توانند خطرناک‌تر باشند که بدانیم بر اساس آمارها، شیوع بیماری‌ها در کودکان در سطح جهانی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بیماری‌های تنفسی مانند ذات‌الریه باعث مرگ سالانه ۳.۲ میلیون کودک زیر ۵ سال می‌شوند.
همچنین برآورد‌ها نشان می‌دهد که شیوع دیابت نوع یک کودکان در حال افزایش و دیابت نوع ۲ نیز به‌ویژه در کشور‌های با سطح اقتصادی پایین‌تر در حال گسترش است. از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که یک نفر از هر ۱۰۰ کودک متولدشده، با ناهنجاری قلبی مادرزادی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
نیاز‌های کودکان درگیر بیماری
کودکان درگیر بیماری به چه خدمات درمانی نیاز دارند؟ نجمه دهقان، پرستار بخش نوزادان در یک بیمارستان دولتی می‌گوید: «اگر یک کودک مبتلا به بیماری قلبی به خدمات درمانی دسترسی نداشته باشد، عواقب جدی می‌تواند رخ دهد.
بدون درمان مناسب، ممکن است وضعیت او به تدریج وخیم‌تر شود و خطر عوارض جانی افزایش یابد. کودک ممکن است دچار درد، خستگی مفرط و اختلال در عملکرد روزمره‌اش شود. در موارد شدید، این وضعیت می‌تواند به نیاز به بستری اضطراری یا حتی مرگ منجر شود. در نتیجه، دسترسی به خدمات درمانی برای حفظ جان و کیفیت زندگی کودک حیاتی است.»
یک کودک مبتلا به بیماری قلبی نیاز به دریافت خدمات درمانی متعددی دارد، مانند تشخیص و ارزیابی، درمان دارویی، عمل جراحی و مراقبت‌های بعد از درمان.
این پرستار در ادامه به سایر بیماری‌های غیرواگیر در کودکان اشاره می‌کند و درباره لزوم تجهیز و افزایش بیمارستان کودکان در شهر‌های دیگر ایران می‌گوید: «یک کودک مبتلا به دیابت نیز باید به صورت مرتب مورد آزمایش‌های قند خون و ارزیابی وضعیت کلی سلامت قرار بگیرد.
همچنین قند خون او نیاز به مدیریت دارد و در این زمینه باید از انسولین و دارو‌های خوراکی استفاده کند. اگر نظارت بر قند خون بیمار صورت نگیرد ممکن است درگیر سایر بیماری‌ها مانند مشکلات چشمی و کلیوی شود.»
کودکی که درگیر بیماری تنفسی است، نیاز به خدمات درمانی مانند معاینات پزشکی و تست‌های تنفسی برای تعیین نوع و شدت بیماری، تجویز دارو‌های مناسب، دریافت برنامه غذایی مناسب برای تقویت سیستم ایمنی و پیگیری وضعیت تنفسی و عوارض مرتبط با بیماری دارد.
تأخیر در درمان به موقع
پژوهش‌هایی که به تأثیر کمبود تخت‌های بیمارستانی بر درمان کودکان مبتلا به بیماری‌های غیرواگیر پرداخته‌اند نشان می‌دهند که این کمبود‌ها می‌تواند منجر به تأخیر در ارائه خدمات درمانی، افزایش مدت انتظار در اورژانس‌ها و بدتر شدن نتایج درمانی شود.
برخی از تحقیقات به کاهش تعداد تخت‌های بیمارستانی در بخش‌های کودکان اشاره کرده‌اند که منجر به انتقال بیماران به بیمارستان‌های دورتر و هزینه‌های بالای درمان می‌شود. در چنین مواردی، علاوه بر هزینه‌های مستقیم درمان و بستری، هزینه‌های غیرمستقیم نیز افزایش می‌یابد؛ به‌طور مثال، خانواده‌ها مجبور به تحمل بار مالی بیشتری می‌شوند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد تراکم بیماران در بیمارستان‌های کودکان به دلیل تعداد محدود تخت‌های بستری، فشار مضاعفی را بر کادر درمان و خانواده‌ها وارد کرده است. این کمبود می‌تواند به کاهش سرعت درمان بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های غیرواگیر در کودکان منجر شود و اثرات طولانی‌مدت بر سلامت کودکان داشته باشد.
کمبود تخت‌های بیمارستانی موجب می‌شود تا کودکان مبتلا به بیماری‌های غیرواگیر مانند دیابت، بیماری‌های قلبی یا تنفسی، به موقع درمان نشوند که این امر می‌تواند هزینه‌های درمان را افزایش دهد.
با افزایش جمعیت و نبود سرمایه‌گذاری‌های کافی در زیرساخت‌های بیمارستانی، این وضعیت در حال وخیم‌تر شدن است و نیاز جدی به توسعه بیمارستان‌ها احساس می‌شود.
بحران کمبود تخت‌های بیمارستانی کودکان، تهدیدی جدی برای سلامت نسل آینده است.
این کمبود نه‌تن‌ها به تأخیر در درمان و افزایش عوارض بیماری‌ها منجر می‌شود، بلکه بر سلامت روان کودکان و خانواده‌های آنها نیز تأثیر منفی می‌گذارد. افزایش شیوع بیماری‌های غیرواگیر در کودکان، اهمیت این موضوع را دوچندان کرده است.
حل این مشکل، نیازمند یک اقدام جامع و همه‌جانبه است. افزایش سرمایه‌گذاری در بخش بهداشت، توسعه زیرساخت‌های بیمارستانی، تربیت نیروی متخصص، ارتقای کیفیت خدمات و توجه ویژه به پیشگیری از بیماری‌ها از جمله مواردی هستند که باید موردتوجه قرار گیرند.
همچنین، مشارکت فعال جامعه مدنی و رسانه‌ها در اطلاع‌رسانی و ایجاد حساسیت عمومی نسبت به این موضوع، می‌تواند نقش مهمی در تسریع روند بهبود شرایط ایفا کند.
در نهایت، باید به یاد داشت که سلامت کودکان، سرمایه ملی هر کشور است. سرمایه‌گذاری در این حوزه، نه‌تن‌ها به بهبود کیفیت زندگی کودکان کمک می‌کند، بلکه به توسعه پایدار و پیشرفت جامعه نیز منجر خواهد شد.
نادیده گرفتن این موضوع، می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری برای نسل‌های آینده به همراه داشته باشد. از مسئولان کشور انتظار می‌رود با اتخاذ تدابیر جدی و عملی، نسبت به رفع مشکل کمبود تخت‌های بیمارستانی کودکان اقدام کنند. همچنین از مردم نیز دعوت می‌شود تا با آگاهی‌رسانی، حمایت از کمپین‌های مربوطه و مطالبه‌گری از مسئولان، در حل این مشکل مشارکت فعال داشته باشند. هر کودکی حق دارد در محیطی امن و با دسترسی به خدمات بهداشتی مناسب زندگی کند.
source