شباهت‌های انسان و هوش مصنوعی

شباهت‌های انسان و هوش مصنوعی یکی از جذاب‌ترین و بحث‌برانگیزترین موضوعات دنیای فناوری است. در واقع هرچه هوش مصنوعی پیشرفته‌تر می‌شود، مرز بین قابلیت‌های ماشین و انسان هم کمرنگ‌تر می‌‌شود. شاید این اتفاق برای برخی از شرکت‌ها و سازمان‌ها خوشایند باشد، اما دسته دیگری از افراد جامعه، شباهت زیاد ماشین و انسان را یک تهدید بزرگ می‌دانند.

اینکه شباهت و نزدیکی هوش مصنوعی و انسان را یک تهدید بدانیم، مقداری زود و حتی عجولانه است. در حال حاضر هوش مصنوعی با شباهت‌هایی که به انسان دارد، مزایای زیادی به همراه داشته است و تهدیدهای آن فقط جنبه فرضیه دارند.

برای اینکه بیشتر از پیش با هوش مصنوعی و قابلیت‌های آن آشنا شوید، بهتر است شما هم این شباهت‌ها را به‌خوبی درک کنید. درک این مشترکات به شما کمک می‌کند تا پتانسیل واقعی هوش مصنوعی را بشناسید و ماهیت انسان بودن را هم بهتر درک کنید. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا شباهت‌های انسان و هوش مصنوعی را به طور کامل بررسی کنیم.

نقش پردازش زبان طبیعی (NLP) در شباهت انسان و هوش مصنوعی

نشانه‌های شباهت انسان و هوش مصنوعی زیاد هستند، اما بدون شک درک و تولید زبان انسانی یکی از ملموس‌ترین نشانه‌ها به شمار می‌آید. این توانایی که با عنوان پردازش زبان طبیعی (NLP) شناخته می‌شود، در ظاهر تنها به گفت‌وگوی ساده‌ای میان انسان و ماشین خلاصه شود، اما در واقع پشت صحنه‌ پیچیده‌ای دارد.

NLP همان چیزی است که به یک سیستم هوش مصنوعی امکان می‌دهد تا کلمات را تشخیص دهد و حتی مفهوم پشت آن‌ها را هم درک کند. این فناوری باعث شده است که ماشین علاوه بر پردازنده عدد و داده، به موجودی با قابلیت درک، تعامل و پاسخ‌گویی تبدیل شود.

در گذشته بسیاری از افراد تصور می‌کردند که ماشین‌ها تنها در تجزیه‌وتحلیل داده‌ها برتری دارند و از انجام وظایف خلاقانه یا شناختی ناتوان‌ هستند، اما NLP این معادله را بر هم زد. حالا هوش مصنوعی می‌تواند کارهای مهمی مانند مقاله‌نویسی، تعریف داستان، گفتگو با کاربران و پاسخ به سوالات پیچیده را انجام دهد.

شباهت انسان و هوش مصنوعی چقدر عمیق است؟

شباهت‌های انسان و هوش مصنوعی روزبه‌روز بیشتر نمایان می‌شود، اما سوال اینجاست که این شباهت چقدر عمق است؟ پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه «جستجوی معنایی» (Semantic Search) که توسط شرکت‌هایی مانند گوگل دنبال شده‌اند، این واقعیت را به ما می‌گویند که شباهت‌های هوش مصنوعی به انسان، فراتر از ظاهر است.

جستجوی معنایی تلاش می‌کند تا به‌مانند ذهن انسان، سوال را تحلیل کند و پاسخ دهد. در واقع با انجام این کار دیگر نیازی نیست تا عین عبارت‌ها را جست‌وجو کنید و فقط کافی‌ست معنا را انتقال دهید. همچنین باید بدانید که این مدل جستجو بیش از آنکه به تطابق واژه‌ها تکیه کند، درست مانند مغز انسان مفهوم پشت سوال را تحلیل می‌کند. حتی وقتی از تصویر یا ویدیو برای یافتن پاسخ استفاده می‌کنید، این هوش مصنوعی است که تمام تلاش خود را به کار می‌گیرد تا درک کند که شما دقیقا به دنبال چه چیزی هستید.

به‌طورکلی این فناوری‌ها نشان می‌دهد که ما دیگر صرفا با «ماشین‌های باهوش» روبه‌رو نیستیم. در واقع با سیستم‌هایی طرف هستیم که تلاش می‌کنند ذهن انسان را بازسازی و از آن تقلید کنند.

۷ تا از مهم‌ترین شباهت‌های انسان و هوش مصنوعی

در مسیر توسعه هوش مصنوعی، همواره یک هدف بنیادین یعنی ساختن سیستمی که ویژگی‌هایی منحصر به فرد انسانی (مانند ادراک، شناخت و رفتار) را بازآفرینی کند، وجود داشته است. همین هدف می‌شود تا شباهت‌های میان انسان و هوش مصنوعی نه فقط از نظر عملکردی، بلکه در ساختار، سازوکار و فرآیندهای رفتاری هم قابل بررسی باشند. در ادامه مهم‌ترین شباهت هوش مصنوعی و انسان را بیان می‌کنیم:

نیاز به بستر مادی برای بروز رفتار

اولین شباهت بنیادین انسان و هوش مصنوعی این است که هر دوی آن‌ها برای بروز رفتار، نیازمند یک حامل مادی هستند. مغز و سیستم عصبی انسان، ساختارهای پیچیده‌ای از سلول‌های زنده هستند که از طریق خودسازماندهی (self-organization) درون بدن شکل گرفته‌اند. این ساختار، امکان بروز رفتارهای ارادی، واکنشی و شناختی را فراهم می‌کند.

در مقابل، هوش مصنوعی (چه در قالب ربات‌های فیزیکی و چه به‌صورت نرم‌افزاری) هم برای پردازش اطلاعات و تولید رفتار، به زیرساخت‌های مادی مانند پردازنده، حافظه و سیستم‌های حس‌گر وابسته است. احتمال دارد که این اجزا ارگانیک یا غیرارگانیک باشند، اما در هر حال، ماده‌ فیزیکی لازمه‌ عملکرد آن‌هاست.

تعامل میان ماده و اطلاعات در بروز رفتار

شباهت دوم هوش مصنوعی و انسان از ترکیب ماده و اطلاعات نشات می‌گیرد. انسان و هوش مصنوعی هر دو موجوداتی هستند که ماده، بستر وجودی آن‌ها را تشکیل می‌دهد و اطلاعات، واسطه‌ای برای تعامل و بروز رفتار آن‌ها به شمار می‌آید.

در انسان، اطلاعات از طریق سیستم عصبی و تاثیرات محیطی، اجتماعی و زیستی به مغز منتقل می‌شود و واکنش‌ها بر اساس تحلیل این داده‌ها شکل می‌گیرد. در هوش مصنوعی هم اطلاعات از طریق ورودی‌های مختلف (مانند  دوربین، میکروفون یا داده‌های متنی) دریافت، تحلیل و پردازش می‌شود.

شباهت در سازوکار فرآیند رفتاری

شاید یکی از جالب‌ترین شباهت‌ها در نحوه شکل‌گیری فرآیند رفتاری باشد. در واقع چه در انسان و چه در AI و چت جی پی تی، واکنش به محرک‌ها بر پایه الگویی نسبتا مشابه شکل می‌گیرد. این الگوی مشابه عبارت است از:

●       دریافت محرک بیرونی

●       تحلیل اطلاعات دریافتی

●       تولید تصمیم یا دستور رفتاری

●       اجرای رفتار

این مدل ساده‌شده، نمایانگر یک سازوکار مشترک در سطح بالا بین انسان و AI است. برای مثال، وقتی شما یک سوال می‌پرسید (چه از یک انسان و چه از یک دستیار هوشمند)، هر دو ابتدا داده را دریافت می‌کنند و بعد از پردازش آن، پاسخ مناسب را ارائه می‌دهند.

تاثیر عوامل درونی و بیرونی بر تصمیم‌گیری

رفتار هر دو سیستم، حاصل یک تعامل چندلایه میان عوامل درونی (مانند وضعیت فیزیولوژیکی در انسان یا پیکربندی الگوریتمی در AI) و عوامل بیرونی (مانند محرک‌های محیطی، داده‌های اجتماعی یا فرهنگی) است. برای مثال، احتمالا در انسان عواملی مانند خستگی، احساسات یا تجربه‌های قبلی بر تصمیم‌گیری تأثیر بگذارد. همچنین در AI هم داده‌های تغذیه‌شده به مدل و پارامترهای یادگیری می‌توانند نتیجه را به طرز چشمگیری تغییر دهند.

شناسایی الگوها (Pattern Recognition)

هم انسان و هم هوش مصنوعی در شناسایی و تحلیل الگوها عملکرد بسیار خوبی دارند. این توانایی چه در تشخیص چهره و صدا، چه در تحلیل روندهای داده، به آن‌ها کمک می‌کند تا رفتارهای گذشته را تحلیل کنند و تصمیم‌های آگاهانه‌تری بگیرند.

توانایی در استدلال پیچیده

درحالی‌که انسان به‌طور طبیعی قادر به تفکر انتزاعی و خلاق است، AI هم می‌تواند با استفاده از مدل‌های ریاضی پیشرفته به سطحی از استدلال منطقی برسد. به‌عبارتی ساده‌تر، هر دو سیستم می‌توانند مسائل پیچیده را تجزیه‌وتحلیل کنند و سپس راه‌حل ارائه دهند.

سازگاری با محیط‌های پویا

همان‌طور که انسان‌ها در مواجهه با تغییرات محیطی یا اطلاعات جدید، رفتار خود را تنظیم می‌کنند، هوش مصنوعی هم از طریق یادگیری مستمر و بازخورد، مدل‌های تصمیم‌گیری خود را بهبود می‌بخشد. در واقع این انعطاف‌پذیری، کلید بقا و موفقیت در شرایط متغیر است.

جمع‌بندی

شباهت‌های انسان و هوش مصنوعی روزبه‌روز بیشتر می‌شود و این امر بسیاری از افراد جامعه را به این فکر برده که احتمالا در آینده‌ای نزدیک، هوش مصنوعی جای انسان‌ها را در محیط‌های مختلف می‌گیرد. در این مطلب مهم‌ترین شباهت‌های هوش انسان و ابزار AI را مورد بررسی قرار دادیم تا به طور کامل درک کنید که هوش مصنوعی تا به چه سطحی از توانایی‌های انسان رسیده است.