رویداد ۲۴| منیره چگینی: در روز‌های اخیر، ناترازی میان تولید و مصرف برق به موضوعی بسیار مهم و چالش‌برانگیز در کشور تبدیل شده است. این بحران، برخلاف ظرفیت‌های موجود در صنعت برق ایران، محصول سوء مدیریت‌هایی است که در بهترین حالت می‌توان آنها را ناشی از ناآگاهی و بی‌توجهی به واقعیت‌های موجود دانست.
ارتباط ناترازی برق و سوءمدیریت
یک فعال صنعت برق و کارشناس اقتصادی که خواست نامش فاش نشود، با انتقاد شدید از وضعیت کنونی صنعت برق کشور، ناترازی در تولید و مصرف برق را نتیجه مستقیم سوءمدیریت‌های گسترده، دخالت‌های سیاسی، بی‌توجهی به نیروی انسانی متخصص و سیاست‌گذاری‌های نادرست دانست. به گفته وی، ادامه این روند می‌تواند به بحران‌های عمیق‌تر در حوزه انرژی منجر شود.
این کارشناس با اشاره به وضعیت نگران‌کننده صنعت برق کشور گفت: «مهم‌ترین ناترازی این روزها، ناترازی در تولید و مصرف برق است. متأسفانه اتفاقات ناگواری در صنعت برق افتاده که منجر به این ناترازی شده و اساساً با ظرفیت‌هایی که ما داریم هیچ تناسبی ندارد. بدون شک این ناترازی، محصول سوء مدیریت‌هاست، آن هم در بهترین حالت. ما به سایر حالت‌ها نمی‌پردازیم، چون واقعاً چالش‌برانگیز خواهد شد.»
فقدان توجیه اقتصادی صنعت برق
وی افزود: «در دنیا چنین چیزی نداریم که یک صنعت، محصول نهایی‌اش را زیر بهای تمام‌شده قیمت‌گذاری کند. هیچ کجا با بهانه دفاع از مردم، محصول یک تولیدکننده را زیر قیمت واقعی توزیع نمی‌کنند. کجای دنیا وام‌هایی به تولیدکنندگان پرداخت می‌شود با ارز ۴۲۰۰ تومانی ولی بازپرداخت با ارز ۳۳ هزار تومانی انجام می‌شود و انتظار دارند آن صنعتگر ورشکسته نشود؟»
این کارشناس اقتصادی با انتقاد از نحوه پرداخت‌ها در این صنعت گفت: «هیچ صنعت دیگری در دنیا وجود ندارد که صورت‌وضعیت‌هایش را دو سال بعد پرداخت کنند، آن‌هم با اوراق اسلامی؛ و بعد انتظار داشته باشیم این صنعت به فعالیت خود ادامه دهد. ما نداریم چنین چیزی که در صنعتی تخصصی و زیربنایی مانند برق، این‌قدر انتصاب‌های سیاسی انجام شود.»
سیاسی بازی و برخورد‌های شخصی با متخصصین
او به وضعیت نیروی انسانی نیز اشاره کرد و گفت: «در این صنعت با پرسنل برخورد خصمانه شده است. بسیاری از کارکنان حتی بعد از ۱۵ سال، شغل سازمانی، آموزش و حقوق عادلانه نداشتند. غیرقابل باور است که دانش‌آموختگان لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری، به‌صورت گله‌ای و فله‌ای مثل گونی سیب‌زمینی دسته‌بندی شدند و شغل‌هایی مثل نگهبانی یا تایپیست به آنها دادند. اساتید دانشگاه، مهندسان برتر ما به جای تخصص‌شان، در خدمات دفتری مشغول شدند و گفته می‌شد ما بیشتر از فوق‌دیپلم نمی‌خواهیم!
رانت بازی و شبکه سازی در صنعت برق
این فعال صنعت برق ادامه داد: «اتفاقات ناگوار زیادی در این صنعت افتاد. یکی از موارد غیرقابل باور را آقای چیت‌چیان به آن اشاره کردند، البته در روز‌های آخر مسئولیت‌شان که دیگر ارزش چندانی نداشت. یک وزیر باید بجنگد برای حفظ وزارتخانه‌اش، نه اینکه فقط ذکر مصیبت کند. ایشان گفتند صنعت برق سالانه به ۲۰ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد، اما فقط ۲۵۰ میلیون تومان اختصاص یافته. اگر این وزارتخانه ورشکسته نشود جای تعجب دارد»
این کارشناس اقتصادی با طرح سؤالاتی جدی ادامه داد: کجا بودند نهاد‌های ناظر و امنیتی کشور؟ آیا نمی‌دانستند که چند فرد سیاسی در این صنعت بیشترین شبکه‌سازی را دارند؟ هدف از این شبکه‌سازی چه بود؟ آیا خبر ندارند برای خیلی از پرسنل وزارتخانه پرونده‌سازی و حصر اداری شده؟ آیا نمی‌دانند که قیمت‌گذاری نادرست و اقدامات اجرایی فعلی هر صنعتی را در دنیا ورشکسته می‌کند؟
موانع توسعه انرژی‌های خورشیدی
او همچنین به مسئله رانت انرژی اشاره کرد و گفت: «رانت انرژی شوخی نیست. الان در شرکت‌های فولادی دنیا که با قوس الکتریکی کار می‌کنند، سهم برق در بهای تمام‌شده حدود ۴۰ درصد است؛ ولی در ایران فقط ۳ درصد. این یک رانت بزرگ است و ضربه بزرگی به صنعت برق وارد کرده. خیلی وقت‌ها وزارت نیرو را مجبور کردند یارانه پرداخت کند، در حالی که به این درآمد برای رشد و توسعه نیاز شدید داشت.»
وی افزود: قیمت‌گذاری‌های نادرست باعث شد از یکی از پرسودترین صنایع دنیا، یعنی برق، در ایران صرفه‌زدایی از سرمایه‌گذاری صورت بگیرد. سال‌هاست که سرمایه‌گذاری در این صنعت صرفه اقتصادی ندارد. سؤال اساسی این است که چرا انرژی‌های خورشیدی رشد نکردند؟ در واگذاری‌های اصل ۴۴ چه بر سر صنعت برق آمد؟ چرا کسی پیگیری نکرد؟
نمونه‌ای از فشار مضاعف بر تولیدکننده داخلی
این کارشناس در ادامه گفت: چرا اجازه دادیم یک سیاسی نه‌چندان خوش‌نام بیاید و از معاون وزیر تا نگهبان دم در، مهره‌چینی کند؟ هدف این مهره‌چینی‌ها چه بود؟ کجای دنیا چنین اجازه‌ای می‌دهند؟ ما داشتیم تولیدکننده‌ای که برای عبور از تحریم، مولد برق خودش را از چند کشور عبور داد تا وارد کند، بعد به او گفتند ما فقط ۵ فصل گرم سال برق تو را می‌خریم، نه بقیه را می‌خریم و نه اجازه ترانزیت می‌دهیم. کجای دنیا چنین می‌کنند؟
او در پایان هشدار داد: ما دو سال پرداخت به تولیدکنندگان را عقب انداختیم و وقتی هم پرداخت شد، اوراق مشارکت دادیم. کدام صنعت در دنیا را می‌شناسید که دو سال بدون درآمد فعالیت کند و دوام بیاورد؟ صنعت برق ما در مسیر بحران است، اگر هنوز هم فکری نکنیم، با عواقب سنگین‌تری مواجه خواهیم شد.
source