به گزارش بازار، خدایار سعیدوزیری و هستی عظیمی بهنمیری در یادداشت مشترکی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسند:
بلاک‌چین نه‌تنها به دلیل حذف واسطه‌ها و افزایش اعتماد، بلکه به خاطر توانایی‌اش در ساده‌سازی فرآیندهای تجاری، به‌عنوان ابزاری تحول‌آفرین شناخته می‌شود. این یادداشت به بررسی چگونگی تأثیر این فناوری بر تجارت جهانی و پتانسیل‌های آن برای آینده می‌پردازد و با نگاهی تحلیلی، فرصت‌ها و موانع پیش رو را ارزیابی می‌کند.
تجارت بین‌المللی به عنوان شبکه‌ای پیچیده از سیستم‌های به‌هم‌پیوسته، همواره با چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالا، قوانین سخت‌گیرانه و نیاز به نوآوری‌های فناورانه روبه‌رو بوده است. در این میان، فناوری بلاک‌چین به‌عنوان راه‌حلی نوظهور، توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. این فناوری که یک پایگاه داده غیرمتمرکز مبتنی بر دفتر کل توزیع‌شده است، با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری، شفافیت و امنیت را به تراکنش‌ها می‌افزاید و ریسک تقلب را کاهش می‌دهد. بلاک‌چین نه‌تنها به دلیل حذف واسطه‌ها و افزایش اعتماد، بلکه به خاطر توانایی‌اش در ساده‌سازی فرآیندهای تجاری، به‌عنوان ابزاری تحول‌آفرین شناخته می‌شود. این یادداشت به بررسی چگونگی تأثیر این فناوری بر تجارت جهانی و پتانسیل‌های آن برای آینده می‌پردازد و با نگاهی تحلیلی، فرصت‌ها و موانع پیش رو را ارزیابی می‌کند.
بلاک‌چین از مجموعه‌ای از بلوک‌ها و گره‌ها تشکیل شده که تراکنش‌ها را با استفاده از کیف پول‌های دیجیتال و امضاهای رمزنگاری‌شده مدیریت می‌کند. این فناوری با اصول غیرمتمرکز بودن و شفافیت داده‌ها، امکان ردیابی دقیق و امن تراکنش‌ها را فراهم می‌کند. یکی از ویژگی‌های برجسته آن، قراردادهای هوشمند است که به‌صورت خودکار و بدون نیاز به واسطه عمل می‌کنند. برای مثال، اگر کالایی در بندری خاص تخلیه شود، پرداخت به‌صورت خودکار انجام می‌شود. این قراردادها با بهره‌گیری از داده‌های خارجی، مانند حسگرهای دما در کانتینرها، کارایی را در حوزه‌هایی مانند بیمه و زنجیره تأمین افزایش می‌دهند. ترکیب این فناوری با اینترنت اشیا، افق‌های جدیدی را برای مدیریت هوشمند تجارت باز کرده است.
یکی از حوزه‌های کلیدی که بلاک‌چین در آن تأثیرگذار است، تأمین مالی تجارت است. تأمین مالی، بخش بزرگی از تجارت جهانی را تشکیل می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود تا چند سال آینده ارزش آن به ده‌ها تریلیون دلار برسد. این فناوری با کاهش هزینه‌های اداری و حذف واسطه‌ها، فرآیندهایی مانند صدور اعتبار اسنادی را ساده‌تر می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که استفاده از قراردادهای هوشمند در این زمینه، کارایی را بهبود بخشیده و زمان انجام تراکنش‌ها را کوتاه کرده است. این تغییرات نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه شفافیت را در پرداخت‌ها و تعهدات مالی افزایش می‌دهد و اعتماد میان طرف‌های تجاری را تقویت می‌کند.
در زنجیره تأمین نیز بلاک‌چین نقش مهمی ایفا می‌کند. این صنعت اغلب با مشکلاتی مانند جعل محصولات و عدم شفافیت مواجه است. به‌ویژه در بخش داروسازی، ردیابی دقیق داروها و جلوگیری از عرضه محصولات تقلبی از اهمیت بالایی برخوردار است. بلاک‌چین با ارائه شناسه‌های منحصربه‌فرد برای هر محصول و امکان رصد لحظه‌ای، این چالش‌ها را برطرف می‌کند. نمونه‌هایی مانند پروژه‌ای که توسط شرکت‌های بزرگ حمل‌ونقل و فناوری توسعه یافته، نشان می‌دهد چگونه این فناوری می‌تواند بنادر، شرکت‌های لجستیک و گمرکات را به هم متصل کند و زنجیره تأمین را از ابتدا تا انتها دیجیتالی سازد. این اتصال نه‌تنها فرآیندها را ساده‌تر می‌کند، بلکه هزینه‌های اضافی را نیز حذف می‌کند.
پرداخت‌های برون‌مرزی، یکی دیگر از زمینه‌هایی است که بلاک‌چین در آن تحول ایجاد کرده است. این تراکنش‌ها معمولاً زمان‌بر و پرهزینه هستند، اما بلاک‌چین با ارائه پلتفرمی مشترک و حذف واسطه‌های گران‌قیمت، این مشکلات را برطرف می‌کند. از سوی دیگر، روش‌های نوینی مانند عرضه اولیه سکه نیز نشان‌دهنده توانایی این فناوری در نوآوری مالی است. در سال‌های اخیر، این روش به‌عنوان جایگزینی برای سیستم‌های سنتی جمع‌آوری سرمایه، رشد چشمگیری داشته و کسب‌وکارها را قادر ساخته تا منابع مالی را با سرعت بیشتری تأمین کنند. این تغییرات، نشانه‌ای از پتانسیل بلاک‌چین برای بازسازی ساختارهای مالی در تجارت جهانی است.
کاهش کاغذبازی، مزیت دیگری است که بلاک‌چین به تجارت بین‌المللی می‌آورد. بسیاری از تراکنش‌های تجاری هنوز به‌صورت کاغذی انجام می‌شوند که نه‌تنها هزینه‌بر است، بلکه احتمال خطا و تقلب را افزایش می‌دهد. بلاک‌چین با دیجیتالی کردن اسناد و ایجاد پلتفرمی شفاف، این مسائل را حل می‌کند. این فناوری با کاهش نیاز به اسناد فیزیکی، هزینه‌های اداری و ارتباطی را پایین می‌آورد و کارایی را در فرآیندهای تجاری بالا می‌برد. این مزیت به‌ویژه در تجارت بین‌المللی که با حجم بالای اسناد روبه‌روست، اهمیت زیادی دارد.
برای درک بهتر تأثیر بلاک‌چین، تحلیل‌هایی بر اساس داده‌های جهانی انجام شده است. در این بررسی‌ها، داده‌هایی از یک دهه اخیر جمع‌آوری شده و تجارت بین‌المللی به‌عنوان درصدی از صادرات و واردات نسبت به تولید ناخالص داخلی سنجیده شده است. بلاک‌چین نیز با معیاری مانند گردش بیت‌کوین ارزیابی شده است. نتایج نشان می‌دهد که این فناوری تأثیر مثبتی بر تجارت جهانی دارد. تحلیل‌های آماری تأیید می‌کنند که میانگین تجارت بین‌المللی و شاخص‌های بلاک‌چین در محدوده‌ای قابل‌قبول قرار دارند و داده‌ها برای بررسی‌های دقیق مناسب‌اند. همچنین، بررسی روابط بین متغیرها نشان می‌دهد که وابستگی بیش‌ازحد بین آن‌ها وجود ندارد که این موضوع دقت تحلیل را افزایش می‌دهد.
نتایج تحلیل‌های پیشرفته‌تر، مانند مدل‌های رگرسیون، نشان‌دهنده تأثیر مثبت بلاک‌چین بر تجارت بین‌المللی است. این فناوری با کاهش مالیات‌ها، حذف واسطه‌ها و افزایش شفافیت، موانع تجاری را کم می‌کند و جریان‌های تجاری را تسریع می‌بخشد. علاوه بر این، رشد اقتصادی کشورها، که با تولید ناخالص داخلی سنجیده می‌شود، به افزایش درآمد و سرمایه‌گذاری کمک می‌کند و تجارت را تقویت می‌کند. در مقابل، تورم با بالا بردن هزینه‌های تولید، اثر منفی بر تجارت دارد. رشد جمعیت و سرمایه‌گذاری خارجی نیز با افزایش نیروی کار و بهره‌وری، به گسترش تجارت کمک می‌کنند. از سوی دیگر، مالیات‌های بالا هزینه‌های تولید را افزایش می‌دهند و تجارت را محدود می‌کنند، در حالی که محیطی با آزادی بیشتر برای کسب‌وکارها، فرصت‌های جدیدی برای تجارت ایجاد می‌کند.
آزمون‌های تکمیلی نشان داده‌اند که رابطه‌ای بلندمدت بین بلاک‌چین و تجارت وجود دارد و این فناوری به‌صورت یک‌طرفه بر تجارت تأثیر می‌گذارد. این یافته‌ها تأیید می‌کنند که بلاک‌چین نه‌تنها ابزاری برای بهبود فرآیندها، بلکه عاملی کلیدی در تحول تجارت جهانی است. با این حال، این فناوری با چالش‌هایی نیز روبه‌روست. یکی از مهم‌ترین موانع، نبود وضوح در قوانین و مقررات است. بسیاری از کشورها هنوز چارچوب قانونی مشخصی برای استفاده از بلاک‌چین ندارند و این موضوع اعتمادسازی را دشوار می‌کند. همچنین، این فناوری هنوز در مراحل اولیه توسعه است و برای پیاده‌سازی کامل، به زیرساخت‌های پیشرفته و تحقیقات بیشتری نیاز دارد. نبود نهاد نظارتی مرکزی و عدم اعتماد برخی کشورها نیز از دیگر موانعی است که باید برطرف شود.
با وجود این چالش‌ها، آینده بلاک‌چین در تجارت بین‌المللی روشن به نظر می‌رسد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که این فناوری می‌تواند تا چند سال آینده، میلیاردها دلار تجارت جدید ایجاد کند. برای بهره‌برداری از این پتانسیل، سیاست‌گذاران باید با تدوین قوانین مناسب، محیطی مساعد برای پذیرش بلاک‌چین فراهم کنند. کسب‌وکارهایی که این فناوری را بپذیرند، در آینده از مزیت‌های رقابتی بزرگی برخوردار خواهند شد. این فناوری نه‌تنها هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، بلکه با افزایش شفافیت و امنیت، اعتماد میان شرکای تجاری را تقویت می‌کند و راه را برای تجارت کارآمدتر هموار می‌سازد.
در پایان، می‌توان گفت که بلاک‌چین پتانسیل تغییر ساختار تجارت بین‌المللی را دارد. از تأمین مالی و مدیریت زنجیره تأمین گرفته تا پرداخت‌های برون‌مرزی و کاهش کاغذبازی، این فناوری موانع سنتی را برطرف کرده و جریان‌های تجاری را تسریع می‌کند. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که تأثیر مثبت آن نه‌تنها مستقیم است، بلکه از طریق عوامل اقتصادی دیگر نیز تقویت می‌شود. با این حال، برای تحقق کامل این پتانسیل، باید موانع قانونی و زیرساختی برطرف شوند. بلاک‌چین، بیش از یک ابزار فنی، راهی به سوی آینده‌ای شفاف‌تر و کارآمدتر در تجارت بین‌المللی است.
source