پلک زدن نقشی حیاتی در سلامت و نگهداری چشمها دارد و ما معمولاً بدون آنکه به آن فکر کنیم، هر دقیقه چندین بار پلک میزنیم. با این حال، نتایج یک پژوهش جدید دربارهی ارتباط پلک زدن با «بار شناختی» ممکن است باعث شود بیش از قبل به پلکزدنهای خودتان توجه کنید.
به گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ پژوهشگران کانادایی دریافتهاند که هنگام گوش دادن به صحبتهای دیگران، بهویژه در شرایطی که صدای پسزمینه وجود دارد، انسانها کمتر پلک میزنند.
پنهلوپ کوپال، پژوهشگر روانشناسی در دانشگاه کنکوردیا در مونترال، میگوید:
«ما میخواستیم بدانیم آیا پلک زدن تحت تأثیر عوامل محیطی قرار میگیرد و این رفتار چه ارتباطی با کارکردهای اجرایی مغز دارد.
برای مثال، آیا افراد زمان پلک زدن خود را بهگونهای تنظیم میکنند که چیزی از صحبتها را از دست ندهند؟»
چگونه این موضوع بررسی شد؟
برای پاسخ به این پرسش، تیم تحقیقاتی دو آزمایش با مجموع ۴۹ شرکتکننده انجام داد. در این آزمایشها، تعداد پلکها در حالی ثبت میشد که داوطلبان به جملاتی که با صدای بلند برایشان خوانده میشد گوش میدادند.
در طول آزمایشها، دو متغیر اصلی تغییر داده شد:
• شرایط نوری
• میزان صدای پسزمینه
این تغییرات باعث میشد شنیدن جملات آسانتر یا دشوارتر شود.
نتایج چه بود؟
در میان تمام شرکتکنندگان، نرخ پلک زدن بهطور قابلتوجه و مداوم در زمان خوانده شدن جملات کاهش یافت؛ در مقایسه با قبل و بعد از آن.
وقتی صدای پسزمینه بیشتر بود، میزان پلک زدن باز هم کمتر میشد.
در مقابل، تغییر شرایط نوری تأثیر معناداری بر نرخ پلک زدن نداشت. این یافته نشان میدهد که تلاش شناختی برای درک گفتار—نه فشار یا خستگی بصری—عامل اصلی کاهش پلک زدن است.
با وجود تفاوتهای فردی در میانگین تعداد پلکها، تمایل به کاهش پلک زدن در زمان گوش دادنِ متمرکز، در همهی شرکتکنندگان دیده شد. این نتیجه با یافتههای مطالعات پیشین همخوانی دارد و نشان میدهد که وقتی مغز برای معنا دادن به صداها سختتر کار میکند، کمتر پلک میزنیم.
کوپال میگوید:
«ما بهصورت تصادفی پلک نمیزنیم. در واقع، زمانی که اطلاعات مهم و برجسته ارائه میشود، بهطور نظاممند کمتر پلک میزنیم.»
چرا فکر کردن و پلک زدن به هم مرتبطاند؟
پژوهشگران در این مطالعه بهطور مستقیم دلیل ارتباط بین تفکر و پلک زدن را بررسی نکردند، اما چند فرضیه مطرح کردهاند. برای مثال، ممکن است مغز عمداً سرعت پلک زدن را کاهش دهد تا وقفههای کمتری در دریافت اطلاعات دیداری ایجاد شود.
میکائیل دروش، پژوهشگر روانشناسی و مهندس آکوستیک در دانشگاه کنکوردیا، میگوید:
«مطالعهی ما نشان میدهد که پلک زدن با از دست دادن اطلاعات—چه دیداری و چه شنیداری—مرتبط است.
احتمالاً به همین دلیل است که وقتی اطلاعات مهمی در حال دریافت است، پلک زدن را سرکوب میکنیم.»
پژوهشهای پیشین همچنین نشان دادهاند که پلکها میتوانند نوعی «مکث ذهنی» برای مغز باشند؛ مکثی که به پردازش جملات نوشتاری یا واکنش به نشانههای هیجانی کمک میکند. بنابراین، پلک زدن کمتر میتواند نشانهی تمرکز بالای مغز باشد.
پژوهشگران در مقالهی خود مینویسند:
«ممکن است سازوکار تنظیمی مشابهی در سیستم شنیداری نیز وجود داشته باشد؛ بهطوری که اصول مشاهدهشده در سیستم بینایی، برای حمایت از پردازش شنیداری به کار گرفته شوند و زمانبندی پلک زدن بهگونهای تنظیم شود که اختلال در توجه شنیداری به حداقل برسد.»
نگاه به آینده
این تیم پژوهشی معتقد است که در آینده، الگوهای پلک زدن میتوانند بهعنوان ابزاری جدید برای ارزیابی بار شناختی و میزان پردازش ذهنی به کار روند؛ ابزاری برای تشخیص اینکه مغز چه زمانی درگیرتر است و شاید حتی برای شناسایی نشانههای مشکلات شناختی—مشابه آنچه در گفتار و شنوایی بررسی میشود.
با این حال، دانشمندان تأکید میکنند که برای تأیید این ارتباطها، به دادههای بسیار بیشتری نیاز است.
دروش میگوید:
«برای قانعکننده بودن کامل، باید زمانبندی دقیق و الگوی از دست رفتن اطلاعات دیداری و شنیداری در هنگام پلک زدن را مشخص کنیم. این، گام منطقی بعدی در مسیر پژوهش است.»
source