انحصار وراثت چگونه انجام می‌شود؟ مراحل و مدارک قانونی

به گزارش بازار، انحصار وراثت یکی از مراحل مهم پس از فوت یک فرد است که به منظور تعیین و تقسیم ارث میان ورثه انجام می‌شود این فرآیند قانونی به هدف شفاف‌سازی سهم هر یک از وارثان و تسهیل امور انتقال دارایی‌های متوفی انجام می‌پذیرد انحصار وراثت در نظام حقوقی ایران طبق قوانین مدنی و مقررات مربوط به ثبت احوال و مراجع قضایی انجام می‌شود و نیازمند رعایت مراحل و تهیه مدارک خاصی است. در ادامه می خواهیم به موضوع انحصار وراثت چگونه انجام می شود و مراحل و مدارک قانونی آن بپردازیم در ادامه همراه ما باشید

 روش تقسیم ارث و سهم الارث وراثت در قانون ایران چگونه است؟

برای دریافت سهم‌الارث  لازم است وراث با روش های تقسیم ارث طبق قوانین اسلامی و مدنی آشنا شوند این فرآیند به‌طور معمول بر اساس نسبت‌های مشخصی بین وراث قابل انجام است که عبارتنداز

• سهم ارث زوجه اگر متوفی فرزند داشته باشد همسر وی یک‌هشتم از ماترک را به ارث می‌برد اما در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد سهم همسر از ماترک یک‌چهارم خواهد بود
• سهم ارث زوج اگر متوفی فرزند داشته باشد همسر وی یک‌چهارم از ماترک را به ارث می‌برد اما اگر متوفی فرزند نداشته باشد همسر او نصف ماترک را به ارث خواهد برد
• سهم ارث مادر اگر متوفی فرزند یا خواهر و برادر داشته باشد همسر وی یک‌ششم از ماترک را به ارث می‌برد. اما اگر متوفی نه فرزند داشته باشد و نه خواهر و برادر همسر او یک‌سوم از ماترک را به ارث خواهد برد
• سهم ارث پدر یک ششم از ماترک اگر متوفی فرزند داشته باشد
• سهم ارث دختر در صورتی که متوفی پسر نداشته باشد، یک‌دوم نصف از ماترک به تنها دختر او تعلق می‌گیرد و در صورت وجود چندین دختر دوسوم از ماترک بین آن‌ها به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد
• سهم ارث خواهر در صورتی که وراث مشترک از پدر و مادر یا مشترک از پدر باشند و هیچ برادر یا اجداد پدری وجود نداشته باشد در صورت داشتن یک خواهر یک‌دوم از ماترک به او تعلق می‌گیرد و در صورت داشتن چندین خواهر دوسوم از ماترک بین آن‌ها به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد
• سهم ارث برادر و خواهر در صورتی که وراث مشترک از مادر باشند و متوفی اجداد مادری نداشته باشد در صورت داشتن یک خواهر یا برادر از مادر یک‌ ششم از ماترک به او تعلق می‌گیرد و در صورت داشتن چندین خواهر یا برادر از مادر یک‌سوم از ماترک بین آن‌ها به‌طور مساوی تقسیم خواهد شد

برای دریافت مشاوره در خصوص تقسیم ارث و سهم‌الارث وراث طبق قانون ایران، توصیه می‌شود با بهترین وکیل ارومیه  در ارتباط باشید وکیل متخصص می‌تواند شما را در مراحل قانونی بررسی حقوق هر یک از وراث و همچنین تعیین سهم‌الارث به درستی راهنمایی کند دریافت مشاوره حقوقی از یک وکیل با تجربه فرآیند تقسیم ارث را سریع‌تر و بدون مشکل به پایان می‌رساند

مراحل و مدارک کامل انحصار وراثت

وراث فرد متوفی برای اطمینان از انجام صحیح و سریع فرآیند دریافت و تعیین سهم‌الارث خود بهتر است با مراحل انحصار وراثت آشنا باشند به طور کلی، مراحل انحصار وراثت شامل موارد زیر است

• اخذ گواهی فوت و تکمیل مدارک
• ارائه دادخواست انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی
• مراجعه به شورای حل اختلاف جهت رسیدگی
• ارائه مدارک لازم برای انحصار وراثت
• تقسیم ماترک با رعایت مقررات
• تنظیم و تحریر ترکه
• صدور گواهی انحصار وراثت از سوی مراجع قانونی
• محاسبه مالیات بر ارث
• تعیین و تایید وضعیت ورثه، اموال و دارایی‌ها

یکی از اقدامات اساسی در فرآیند انحصار وراثت جمع‌آوری مدارک و مستندات ضروری است پیش از درخواست صدور گواهی انحصار وراثت ضروری است که تمامی مدارک مورد نیاز را برای ارائه به شورای حل اختلاف آماده کنید از جمله مهم‌ترین مدارک لازم برای انحصار وراثت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد

• ارائه اصل گواهینامه فوت
• تکمیل فرم استشهادیه تنظیم شده در دفتر اسناد رسمی توسط وراث
• رسید تحویل اظهارنامه مالیات بر ارث
• تصویر برابر اصل شناسنامه متقاضی و سایر وراث
• وکالت‌نامه معتبر از وکیل دادگستری در صورتی که درخواست گواهی انحصار وراثت توسط وکیل انجام شود

در این فرآیند کمک گرفتن از بهترین وکیل خانواده در ارومیه که تخصص در دعاوی ارث و وراثت دارد می‌تواند ضمانت قانونی و حقوقی این درخواست را افزایش دهد و از هرگونه ایراد قانونی جلوگیری کند

مدت زمان و هزینه انحصار وراثت چقدر است؟

به طور کلی فرآیند انحصار وراثت بین ۲ تا ۳ ماه زمان می‌برد. پس از پایان مهلت آگهی شورای حل اختلاف اقدام به صدور گواهی حصر وراثت می‌کند که معمولاً زمان صدور این گواهی متغیر است و ممکن است بین ۱ تا ۲ ماه به طول انجامد البته مدت زمان به چند عامل بستگی دارد که به شرح زیر می باشند

• اگر درخواست حصر وراثت نامحدود باشد آگهی آن در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می‌شود و باید یک ماه از تاریخ نشر آگهی بگذرد تا شورای حل اختلاف گواهی حصر وراثت صادر کند این فرآیند معمولاً شامل ۱۰ روز برای چاپ آگهی یک ماه مهلت برای اعتراض احتمالی و ۱۰ روز برای صدور و ابلاغ رای است بنابراین مدت زمان دریافت گواهی پس از فوت معمولاً ۴۰ تا ۵۰ روز می‌باشد
• مدت زمان اخذ گواهی نامحدود کمتر از یک هفته کاری است
• اگر مدارک ناقص باشد یا اصل شناسنامه‌ها و سایر مستندات مورد نیاز موجود نباشند استعلام از اداره ثبت احوال به زمان بیشتری نیاز دارد و ممکن است روند دریافت گواهی حصر وراثت را طولانی‌تر کند
• هزینه دریافت گواهی انحصار وراثت باید در دفاتر مراجع قضایی پرداخت شود و مبلغ آن معمولاً حدود ۲۰۰ هزار تومان است این مبلغ برای انجام مراحل قانونی و اداری درخواست گواهی کافی بوده و شامل مالیات نمی‌شود

۷ نکته مهم در تنظیم استشهادیه انحصار وراثت

تنظیم استشهادیه انحصار وراثت یکی از مراحل مهم و اساسب در فرآیند درخواست گواهی انحصار وراثت می باشد در اینجا چند نکته مهم برای تنظیم استشهادیه انحصار وراثت آورده شده است

1.  در استشهادیه باید اطلاعات کامل و دقیق از متوفی و وراث ذکر شود این اطلاعات شامل نام نام خانوادگی شماره ملی تاریخ تولد و فوت متوفی و همچنین مشخصات وراث به‌طور دقیق است
2. استشهادیه باید توسط شاهدانی که آگاهی کامل از وضعیت خانوادگی متوفی و وراث دارند تنظیم و امضاء شود این شاهدان باید از نزدیک با متوفی یا وراث ارتباط داشته باشند و شهادت آن‌ها قابل استناد باشد
3. باید در استشهادیه به‌وضوح اشاره شود که شاهدان از روابط خانوادگی وراث با متوفی مطلع بوده و این روابط را تأیید می‌کنند
4. استشهادیه باید توسط شاهدان با امضای معتبر همراه باشد تا اعتبار قانونی پیدا کند
5. در متن استشهادیه باید به‌صراحت درخواست گواهی انحصار وراثت از دادگاه یا شورای حل اختلاف ذکر شود تا روند قانونی به درستی طی شود
6. پس از تنظیم استشهادیه برای رسمی شدن آن معمولاً لازم است که شاهدان و وراث در دفترخانه اسناد رسمی حضور یابند تا استشهادیه به‌طور رسمی ثبت شود
7. برای تهیه استشهادیه‌ای دقیق و معتبر برای درخواست انحصار وراثت ابتدا باید تمامی اطلاعات مربوط به متوفی و وراث وی به‌طور کامل ذکر شود

چه تفاوتی بین انحصار وراثت محدود و نامحدود وجود دارد؟

برای درک بهتر انواع انحصار وراثت آشنایی با گواهی‌های مربوطه ضروری است. این گواهی‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند گواهی محدود و گواهی نامحدود نوع گواهی براساس میزان ارزش دارایی متوفی تعیین می‌شود و نقش مهمی در تعیین رویه قانونی دارد

گواهی انحصار وراثت محدود زمانی صادر می‌شود که ارزش ماترک متوفی کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد. این نوع گواهی به دلیل ساده‌تر بودن فرآیند صدور در مدت زمان کوتاهی قابل دریافت است و تنها نیاز به تهیه برخی مدارک اولیه دارد این گواهی برای انجام امور بانکی ثبتی و مالیاتی تا سقف ۵۰ میلیون تومان معتبر و کافی محسوب می‌شود و معمولاً مراحل پیچیده‌ای ندارد

از سوی دیگر گواهی احصار وراثت نامحدود در مواردی صادر می‌شود که ارزش ارث باقی‌مانده ۵۰ میلیون تومان یا بیشتر باشد برای دریافت این نوع گواهی، ارائه کامل مدارک و طی کردن فرآیندی پیچیده‌تر ضروری است به‌طور خلاصه نوع گواهی انحصار وراثت بر اساس ارزش ماترک در زمان فوت متوفی تعیین می‌شود همچنین برای صدور گواهی نامحدود نشر آگهی الزامی بوده و بخشی از مراحل قانونی آن به شمار می‌آید

 برای انحصار وراثت کجا برویم؟

برای انجام مراحل قانونی انحصار وراثت مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی الزامی استدر دفترخانه صورت‌جلسه‌ای تنظیم می‌شود که در آن تمامی جزئیات مربوط به مشخصات متوفی نام و نسبت وراث با متوفی و سهم‌الارث هر یک از آن‌ها به‌طور دقیق ثبت می‌گردد این سند به‌عنوان یک مدرک قانونی و معتبر پایه‌گذار ادامه روند انحصار وراثت و تعیین حقوق هر یک از وراث خواهد بود و برای ارائه به دادگاه و سایر مراجع قانونی مورد استفاده قرار می‌گیرد

 نمونه دادخواست انحصار وراثت

برای اینکه خوانده بتواند دادخواست انحصار وراثت را به‌درستی تهیه کرده و مراحل قانونی مربوط به آن را طی کند، ضروری است که با نحوه تنظیم و ثبت انحصار وراثت و چگونگی تهیه دادخواست آن آشنا باشد به همین منظور برای آشنایی بیشتر شما یک نمونه دادخواست انحصار وراثت در ادامه ارائه شده است

خواهان: …… (نام و سایر مشخصات یکی از وراث کافی است) 

خوانده: ………. (نام و سایر مشخصات وراث دیگر) 

وکیل یا نماینده قانونی: …….. (در صورت داشتن وکیل، نام و نام خانوادگی وکیل نوشته می‌شود) 

خواسته یا موضوع و بهای آن: (تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت) 

دلایل و منضمات دادخواست: ۱ – گواهی فوت ۲ – شناسنامه متوفی ۳ – کارت ملی متوفی ۴ – شناسنامه وراث ۵ – کارت ملی متوفی ۶ – اظهارنامه مالیات بر ارث ۷- کپی شناسنامه وراث ۸ – کپی سند ازدواج ۹ – استشهادیه (در صورت وجود) 

شرح دادخواست: 

با سلام احتراماً به استحضار می‌رساند: 

شادروان ………. فرزند …….. با شماره شناسنامه …… در تاریخ …./…./…. در اقامتگاه خود در …… مرحوم گردیده‌اند. نامبرده پیرو مذهب……. است و وراث حین الفوت شادروان عبارت‌اند از: ۱ ) آقا/ خانم ……. (همسر دائمی) ۲- این‌جانب و خانم‌ها …….. (فرزندان متوفی) ۳- آقایان ….. (فرزندان متوفی) که همگی پیرو مذهب …… می‌باشند. دارایی متوفی طبق گواهی مالیات بر ارث پیوست است. لذا تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت را دارم. 

 نکات کلیدی انحصار وراثت

افرادی که تصمیم گرفته اند که مراحل حصر وراثت متوفا را انجام دهند، بهتر است به چند نکته توجه داشته باشند

• روند انحصار وراثت باید بر مبنای قواعد ارث در قانون مدنی انجام شوند
• به‌طور کلی همه بازماندگان متوفی سهمی از ارث نخواهند داشت به این صورت که اگر وراثی از طبقات نزدیک‌تر وجود داشته باشند وراث طبقات دورتر از ارث محروم می‌شوند
• در صورتی که متوفی دارای وصیت‌نامه رسمی باشد ابتدا مفاد وصیت‌نامه اجرا شده و پس از آن مراحل انحصار وراثت پیگیری می‌شود
• متوفی تنها مجاز است تا یک‌سوم از اموال خود را در وصیت‌نامه به دلخواه تقسیم کند در حالی که باقی اموال طبق قوانین انحصار وراثت میان وراث قانونی توزیع می‌شود
• پس از دریافت گواهی فوت تنها حضور یک نفر برای مراجعه به دفتر خدمات قضایی کافی است و نیازی به حضور تمامی وراث وجود ندارد
• شورای حل اختلاف پس از بررسی مدارک مورد نیاز برای انحصار وراثت با انتشار اطلاعیه‌ای در روزنامه کثیرالانتشار اعلام می‌کند که هر فردی که ادعای ارث دارد، باید خود را معرفی کند
• اطلاعیه‌ها و ابلاغیات شورای حل اختلاف از طریق سامانه ثنا به وراث اعلام می‌شوند
• خوانده در دادخواست انحصار وراثت وجود ندارد

 کلام آخر

انحصار وراثت پس از فوت شخص برای انجام امور اداری مرتبط با اموال و دارایی‌های او ضروری است در گواهی حصر وراثت اطلاعات دقیقی در خصوص سهم هر یک از وراث و تعداد آن‌ها درج می‌شود که این امر به شفافیت تقسیم ارث کمک می‌کند این فرآیند نه تنها از بروز اختلافات میان وراث جلوگیری می‌کند بلکه باعث می‌شود که تمامی امور اداری متوفی به‌طور قانونی و بدون هیچ‌گونه مشکلی انجام شود نکته مهمی که باید به آن توجه داشته باشید این است که انجام صحیح این مراحل زمینه‌ساز تقسیم عادلانه و قانونی ارث خواهد بود