هم‌پوشانی رقابت چین و آمریکا در غرب آسیا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ با افزایش سرعت تحولات منطقه‌ای- بین المللی، تحلیلگران حوزه غرب آسیا صرفاً نباید به آشنایی با موضوعات داخلی کشورهای منطقه یا فراگیری یکی از سه زبان عربی، ترکی و عبری اکتفا کنند. آشنا نبودن با تحولات جاری در نظام بین الملل، به ویژه «رقابت قدرت‌های بزرگ» سبب خواهد شد تا «تصویر بزرگ» برای فهم و تحلیل وقایع جاری در منطقه شکل  نگیرد و گاهی پیش‌بینی‌ها و توصیه‌هایی دور از واقعیت همچون باز نشدن جبهه جنگ لبنان یا سوریه مطرح شود.

قریب به یک دهه قبل، شی جین پینگ رئیس جمهور چین در قزاقستان از ابر طرح «یک کمربند یک جاده» رونمایی کرد

با پایان جهان تک قطبی و آغاز عصر «یک- چند قطبی» برخی تحلیلگران از احیای دوران «رقابت قدرت‌‎های بزرگ» سخن می‌گویند. در دوران جدید همانند دوران جنگ سرد یا رقابت قدرت‌های اروپایی در «قرن نوزدهم طولانی» صرفاً صحبت از رقابت‌های نظامی- امنیتی نیست. در عصر جدید پیوند میان ژئوپلیتیک و ژئواکونومی ناگسستنی است و تحلیلگران چاره‌ای جز بکارگیری نوعی نگاه موسع برای تحلیل وقایع و رخدادهای جاری در محیط جهانی ندارند.

به عبارت دیگر مخاطب نمی‌تواند به تحرکات نظامی ترکیه یا رژیم صهیونیستی در شمال و جنوب سوریه بپردازد، بی‌آنکه اشراف نسبت به پیامدهای اقتصادی این رخداد داشته باشد. مهم‌ترین مصداق آمیزش موضوعی را می‌توان در جریان کریدور ارتباطی برای اتصال بازارهای شرق به غرب و شمال به جنوب مشاهده کرد.

قریب به یک دهه قبل، شی جین پینگ رئیس جمهور چین در قزاقستان از ابر طرح «یک کمربند یک جاده» رونمایی کرد. این طرح کریدوری که دارای دو مسیر اصلی زمینی- ریلی و دریایی است و با هدف ایجاد زنجیره تأمین ارزش از  بنادر چین به سمت بازارهای آسیایی، آفریقایی و اروپایی طراحی شده است. چینی‌ها برای به سرانجام رسیدن این طرح تاکنون 240 میلیارد دلار سرمایه گذاری کرده اند و پیش‌بینی می‌شود این رقم به بیش از 500 میلیارد دلار افزایش یابد. نکته کلیدی آنکه اگر پکن موفق شود این زنجیره را بدون هیچ مشکلی تکمیل کند، آنگاه دارای وزن ژئوراهبردی بالاتری نسبت به سایر قدرت‌ها همچون آمریکا، هند و ژاپن خواهد بود.

به عبارت دیگر افزایش تعداد شرکای چین در عرصه اقتصادی، پکن را وارد نوعی رابطه وابستگی‌ متقابل با کشورهای در مسیر خواهد کرد و به تدریج نفوذ آمریکا در کشورهای یاد شده کاهش خواهد یافت.

آمریکایی‌ها با کمک متحدان راهبردی خود در شمال اقیانوس هند مانند هند، رژیم صهیونیستی، امارات و عربستان سعودی و ترکیه از مسیرهای آلترناتیو «آی2 یو2»، «آیمک» و «جاده توسعه» رونمایی کردند. مسیرهای یاد شده با آنکه چرخه انتقال کالا- فناوری به نقاط مختلف جهان است، اما پایه‌های شکل گیری نوعی نظم امنیتی جدید را نیز در منطقه غرب آسیا خواهد گذاشت.

اتصال جنوب خلیج فارس به شرق مدیترانه ایجاد می‌کند تا متحدان قدیمی آمریکا یعنی رژیم صهیونیستی و کشورهای محافظه کار عربی به سمت کاهش اختلافات و حرکت به سمت عادی سازی روابط گام بردارند. در دوران جدید روند عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم اشغالگر قدس بر مبنای توسعه روابط راهبردی در تمام حوزه‌ها، مقابله با تهدید ایران و مهار نفوذ چین و روسیه در منطقه طراحی شده است.

برهمین اساس در حالی که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا آماده اعلام عادی سازی روابط ریاض- تل‌آویو بود، گردان‌های عزالدین قسام جنبش حماس در حمله‌ای غافل گیر کننده هفتم اکتبر 2023 میلادی پروژه آمریکایی ادغام رژیم صهیونیستی در غرب آسیا با کشورهای عربی و عملیاتی شدن کریدور آیمک را به عقب انداختند.

اتصال جنوب خلیج فارس به شرق مدیترانه ایجاد می‌کند تا متحدان قدیمی آمریکا یعنی رژیم صهیونیستی و کشورهای محافظه کار عربی به سمت کاهش اختلافات و حرکت به سمت عادی سازی روابط گام بردارند

به عبارت دیگر زمانی که رژیم صهیونیستی در حال قتل عام زنان و کودکان فلسطینی است، امکان عادی سازی روابط با کشورهای عربی وجود ندارد. برهمین اساس برخی تحلیلگران با تماشای «تصویر بزرگ تر» معتقدند، چین یکی از بزرگ‌ترین برندگان عملیات «طوفان الاقصی» و افتادن رژیم صهیونیستی در دام جنگ فرسایشی است. با وجود فرصت ایجاد شده برای چینی‌ها، نکته کلیدی آنکه اگر «برندگان» این وضعیت نتوانند از فرصت‌های ایجاد شده در نبرد با رژیم صهیونیستی- سنتکام بهره لازم را ببرند، آنگاه ممکن است دشمن صحنه بازی را به نفع خود تغییر دهد.

اگر رژیم صهیونیستی را «قلعه غرب در غرب آسیا» و «مهره نیابتی آمریکا» بدانیم، آنگاه هرگونه پیروزی و دستاورد میدانی برای صهیونیست‌ها به معنای تحکیم موقعیت غرب در غرب آسیاست. هم اکنون بخش مهمی از کریدور «یک کمربند یک جاده» از دل غرب آسیا می‌گذرد و کشورهای حوزه خلیج فارس تأمین کننده قریب به 80 درصد نیازهای پکن در حوزه انرژی هستند.

بهره سخن

فهم همپوشانی امر ژئوپلیتیکی- ژئواکنومی در دوران جدید ایجاب می‌کند ایران و محور مقاومت علاوه بر سرمایه گذاری و توسعه یگان‌های رزمی- دفاعی، توجه جدی به پیامدهای اقتصادی تحولات نظامی داشته باشند. لازم است محور مقاومت برای برهم زدن بازی رژیم صهیونیستی در منطقه به نکات یاد شده توجه و بازی جدیدی را برای تعریف نظم جدید غیرآمریکایی با همکاری سایر قدرت‌های غیر غربی همچون چین آغاز کند.