پزشکی؛ از پارینه‌سنگی تا سفالینه‌های درمانی

همشهری آنلاین– بهاره خسروی : آسمان تاریخ علم پزشکی ایران چه با راه‌اندازی جندی‌شاپور به‌عنوان نخستین مرکز آموزش طب ایران حد فاصل سده چهارم تا نهم هجری و خروجی بزرگانی چون «بوعلی سینا» و«زکریای رازی» چه با راه‌اندازی دارالفنون در سال ۱۲۳۰ خورشیدی به همت «امیرکبیر» همواره پرازستاره‌های پرفروغی بود.موزه ملی تاریخ پزشکی ایران در باقیمانده املاک به یادگار مانده از امیرکبیر در محله امیرآباد شمالی گنجینه بزرگی از نخستین‌های تاریخ پزشکی ایران است؛ معرفی تعدادی از نخستین ابزارهای پزشکی در این موزه خالی از لطف نیست.

قصه‌های خواندنی‌ تهران را اینجا ببینید

سنگ‌های جراحی: ابزار انسان اولیه برای زندگی در طبیعت سنگ بود. روزگاری که هنوز بشر کشف نکرده بود چطور آهن و فلزات را برای آرامش و رفاه زندگی به خدمت بگیرد این سنگ‌ها بودند که برای امور ریز و درشت زندگی از جمله طبابت و جراحی‌های پزشکی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. آشنایی با انواع سنگ‌های جراحی و نحوه به کارگیری آنها برای درمان طبابت و جراحی‌های کوچک و بزرگ از ابزارهای جالب و دیدنی به نمایش درآمده در موزه پزشکی ایران است.

البته در کنار این سنگ‌ها تماشای اسکلتی دست‌ساز توسط یکی از استادان دارالفنون که ۷۰ سال پیش، از گچ ساخته شده، جسد مومیایی زنی ۶۰ – ۷۰ساله که ۹۰۰ سال پیش در گورستانی در شهر یزد دفن شده بود، جمجمه‌ای متعلق به دختر ۱۳ ساله‌ای با قدمت ۴هزار و ۹۰۰ سال که دچار بیماری مغزی شده بود و برای درمان بیماری قسمت فوقانی سمت راستش مورد عمل جراحی قرار گرفته نیز اسرار پزشکی سال‌های دور را برملا می‌کند.

ابزار رمالی و طب سنتی: طب سنتی می‌گوید که بسیاری از بیماری‌ها از خون آلوده سر منشأ می‌گیرد و در روزگاری که خبری از دستگاه‌های رادیولوژی و موارد مشابه و آزمایش‌های گوناگون نبو،د بالطبع تنها راه پاکسازی خون، حجامت بود. برای حجامت هم ابزاری مثل شاخ گاو و بز کوهی و زالواندازی و تجویز گیاهان دارویی توصیه می‌شد و مرحله بعد هم، وقتی این درمان افاقه نمی‌کرد، رمالی و ابزارهای آن بود که به کمک درمان می‌آمد و داستان‌های تأمل‌برانگیزی داشت. نمایش این ابزارها از قسمت‌های جالب بخش مردم‌شناسی موزه پزشکی ایران است.

کلبتین و اشیا ارزشمند: یکی از ابزارهای پرکاربرد در علم پزشکی قدیم، کلبتین بود. کلبتین ابزاری برای کشیدن دندان بود و دندان‌درد هم که به دوره و زمان خاصی متعلق نیست. در واقع، از زمانی که انسان دندان در آورد این درد همراهش بود و تا قبل از پیشرفت علم پزشکی و دستیابی به تازه‌های علم پزشکی، تنها علاجش کلبتین بود. نمایش انواع کلبتین‌ و همچنین در کنارش یکسری اشیای ارزشمند مثل ریتون‌های سفالی، ظروف مفرغی، شیشه مخصوص ساخت دارو و طبابت از دیگر بخش‌های دیدنی موزه ملی پزشکی ایران محسوب می‌شود.