شمع‌های عطری سال‌هاست که جای خود را در خانه‌های ما باز کرده‌اند؛ با وعده‌ی آرامش، فضایی گرم و دل‌نشین، و لمسی از تجمل. اما در پس این رایحه‌های فریبنده، ابری از نگرانی در حال شکل‌گیری است. آیا این عناصر خوش‌بوکننده‌ی فضای زندگی، واقعاً برای ما مفیدند یا به‌طور پنهانی سلامت‌مان را تحت تأثیر قرار می‌دهند؟
به‌گزارش انتخاب و به نقل از انلی مای هلث؛ ما به‌سراغ علم رفتیم و با دکتر شری سریواستاوا، پزشک عمومی و مشاور ارشد سلامت محیطی در بیمارستان شاردا، نویدا، گفت‌وگو کردیم تا حقیقت شمع‌های عطری را کشف کنیم.
قرن‌ها، شمع‌ها صرفاً منبعی برای روشنایی بودند. اما ورود رایحه به این محصول ساده، آن را به تجربه‌ای چندحسی تبدیل کرد. امروزه، بازار مملو از انواع شمع‌های عطری است که از کاهش استرس گرفته تا افزایش تمرکز را وعده می‌دهند.
بااین‌حال، دکتر سریواستاوا هشدار می‌دهد که این جذابیت حسی ممکن است بهایی برای سلامت ما داشته باشد.
او توضیح می‌دهد: «نگرانی اصلی درباره‌ی بسیاری از شمع‌های عطری، ترکیبات تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها و فرآورده‌هایی است که در هنگام سوختن آزاد می‌کنند. باید هم موم و هم اجزای معطر آن‌ها را بررسی کنیم.»
شاعرانگی موم یا واقعیت علمی؟
موم پارافین که یک محصول جانبی پالایش نفت است، ماده‌ای رایج در بسیاری از شمع‌های تجاری به‌شمار می‌رود. هنگام سوختن، پارافین می‌تواند ترکیبات آلی فرّاری (VOCs) مانند بنزن و تولوئن آزاد کند که از جمله مواد سرطان‌زا شناخته شده‌اند. مطالعات نشان داده‌اند که این گازها، به‌ویژه در فضاهای بسته و تهویه‌نشده، می‌توانند موجب آلودگی هوای داخل ساختمان شوند.
دکتر سریواستاوا ادامه می‌دهد: «می‌توان آن را به‌نوعی سوزاندن سوخت دیزل در مقیاسی کوچک دانست. گرچه ممکن است میزان این گازها در یک استفاده‌ی محدود و در فضای دارای تهویه پایین باشد، اما قرار گرفتن مداوم در معرض آن‌ها، به‌ویژه برای افراد مبتلا به آسم یا آلرژی، نگران‌کننده است.»
با این حال، صنعت شمع‌سازی به این نگرانی‌ها پاسخ داده و از موم‌های جایگزین مانند موم سویا، موم زنبور عسل و موم نارگیل استفاده می‌کند. این موم‌های طبیعی به‌عنوان گزینه‌هایی با سوخت تمیزتر شناخته می‌شوند که دوده و گازهای مضر کمتری تولید می‌کنند.
دکتر سریواستاوا می‌افزاید: «هرچند موم‌های طبیعی گزینه‌های بهتری از پارافین هستند، اما باید مطمئن شوید که شمع کاملاً از موم طبیعی ساخته شده است؛ چراکه برخی شمع‌ها ترکیبی از موم طبیعی و پارافین هستند که مزایای آن را کاهش می‌دهد.»
عامل رایحه: کوکتلی پنهان از مواد شیمیایی؟
جذابیت شمع‌های عطری در توانایی آن‌ها برای پر کردن فضا با رایحه‌ای دل‌نشین نهفته است. اما عنوان «عطر» روی برچسب شمع می‌تواند شامل ترکیبی پیچیده از مواد طبیعی و مصنوعی باشد. این رایحه‌های مصنوعی ممکن است ترکیبات آلی فرّاری متعددی، از جمله فرمالدهید، استالدئید و فتالات‌ها را آزاد کنند.
دکتر سریواستاوا توضیح می‌دهد: «فتالات‌ها به‌ویژه نگران‌کننده هستند. آن‌ها معمولاً برای ماندگاری بیشتر رایحه استفاده می‌شوند و در برخی مطالعات با اختلالات هورمونی، مشکلات باروری و اختلالات رشد مرتبط دانسته شده‌اند. گرچه سطح این مواد در شمع‌ها ممکن است پایین باشد، اما در نظر گرفتن مجموع مواجهه‌ی روزانه از منابع مختلف اهمیت دارد.»
افزون‌براین، فرآیند سوختن می‌تواند ترکیبات معطر را دگرگون کند و مواد جدیدی تولید کند که احتمالاً مضر باشند. دوده‌ای که هنگام سوختن تولید می‌شود – فارغ از نوع موم – می‌تواند ذرات را تا عمق ریه‌ها منتقل کند.
آیا شمع‌های عطری کاملاً مضرند؟ لزوماً نه
دکتر سریواستاوا تأکید می‌کند که تأثیر شمع‌های عطری بر سلامت، به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله نوع موم، کیفیت و ترکیب رایحه، میزان و مدت‌زمان استفاده و تهویه‌ی محیط.
او می‌گوید: «مسئله، شیطانی جلوه‌دادن شمع‌های عطری نیست، بلکه آگاهی و استفاده‌ی مسئولانه از آن‌هاست.»
توصیه‌های کاربردی برای استفاده‌ی سالم‌تر از شمع‌های عطری
دکتر سریواستاوا پیشنهاد می‌کند برای بهره‌گیری از فضای دل‌نشین شمع‌ها، این نکات را رعایت کنید:
• از موم‌های طبیعی استفاده کنید: شمع‌هایی انتخاب کنید که از ۱۰۰٪ موم زنبور عسل، سویا یا نارگیل ساخته شده‌اند. برچسب محصول را بررسی کنید و مطمئن شوید نوع موم به‌وضوح ذکر شده است.
• از رایحه‌های مصنوعی پرهیز کنید: شمع‌های بدون رایحه یا معطر شده با روغن‌های ضروری خالص را انتخاب کنید. مراقب عباراتی مانند «روغن معطر» باشید، چراکه اغلب ترکیبات مصنوعی دارند.
• تهویه را در اولویت قرار دهید: همیشه شمع‌ها را در فضایی با تهویه‌ی مناسب روشن کنید تا گازهای احتمالی به‌راحتی پراکنده شوند. باز کردن پنجره یا استفاده از دستگاه تصفیه‌ی هوا نیز مفید است.
• فتیله را کوتاه نگه دارید: قبل از هر بار استفاده، فتیله‌ی شمع را به حدود ۶ میلی‌متر کوتاه کنید تا از تولید دوده‌ی زیاد و سوختن نامناسب جلوگیری شود.
• زمان استفاده را محدود کنید: شمع‌ها را برای مدت طولانی نسوزانید. یک یا دو ساعت برای لذت بردن از رایحه و نور آن‌ها کافی است.
• جایگزین‌هایی را امتحان کنید: روش‌های دیگری برای ایجاد فضایی خوش‌بو وجود دارد؛ مانند پخش روغن‌های ضروری با دستگاه مخصوص، جوشاندن گیاهان و ادویه‌ها روی اجاق یا استفاده از خوش‌بوکننده‌های طبیعی.
جمع‌بندی
شمع‌های عطری می‌توانند فضای زندگی ما را دل‌نشین‌تر کرده و احساسات مثبتی ایجاد کنند، اما باید از تأثیرات احتمالی آن‌ها بر سلامت نیز آگاه باشیم. با انتخاب شمع‌هایی از موم طبیعی، استفاده از رایحه‌های طبیعی، فراهم کردن تهویه‌ی مناسب و استفاده‌ی آگاهانه، می‌توانیم خطرات احتمالی را کاهش داده و همچنان از نور گرم و رایحه‌ی ملایم آن‌ها به‌شیوه‌ای سالم لذت ببریم.
کلید کار، همان‌طور که دکتر سریواستاوا خردمندانه می‌گوید، در «مصرف آگاهانه و اولویت‌دادن به سلامت در کنار لذت‌های حسی» نهفته است.
source