حامد شایگان؛ بازار: صنعت فولاد ایران به‌عنوان یکی از بخش‌های کلیدی اقتصاد کشور، با چالش‌ها و فرصت‌های متعددی روبه‌رو است. این صنعت، تاکنون به دلیل برخورداری از منابع غنی سنگ‌آهن، انرژی ارزان و موقعیت جغرافیایی مناسب، ظرفیت بالایی برای رشد داشته است. با این حال، مشکلات زیرساختی، محدودیت‌های انرژی و تحولات تجارت بین‌المللی، موجب شده‌اند که بهره‌برداری از ظرفیت تولید فولاد در کشور کمتر از حد انتظار باشد.
هدف‌گذاری تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تا سال ۱۴۰۴ یکی از برنامه‌های کلان این حوزه بوده، اما ضریب بهره‌برداری از ظرفیت تولید همچنان پایین‌تر از استانداردهای جهانی است. در حالی که میانگین جهانی این شاخص ۷۵ درصد و در چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد، حدود ۸۸ درصد است، این رقم در ایران کمتر ۶۰ درصد باقی مانده است. این مسئله عمدتاً ناشی از مشکلات حمل‌ونقل، عدم توسعه شبکه‌های انرژی و ضعف در تأمین پایدار مواد اولیه است.
امیرحسین کاوه معتقد است که یکی از مشکلات اساسی این صنعت، ناترازی انرژی است که در تابستان به دلیل کمبود برق و در زمستان به دلیل کمبود گاز، موجب کاهش ظرفیت تولید می‌شود. محدودیت‌های ۳۰ تا ۸۰ درصدی برق در کارخانه‌های فولادی از نیمه دوم فروردین‌ماه، تأثیر مستقیمی بر تولید و صادرات این بخش داشته است
امیرحسین کاوه کارشناس صنعت فولاد به بازار گفت: با وجود این چالش‌ها، صنعت فولاد سهم قابل‌توجهی در اقتصاد ملی دارد. این بخش، ۵.۵ درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را به خود اختصاص داده و زمینه‌ساز ایجاد حدود ۲ میلیون فرصت شغلی مستقیم و غیرمستقیم شده است. همچنین، صادرات فولاد ایران سهم ۱۲ درصدی از صادرات غیرنفتی کشور را شامل می‌شود که ارزش آن در سال ۱۴۰۳ حدود ۶.۶ میلیارد دلار بوده است.
وی افزود: یکی از مشکلات اساسی این صنعت، ناترازی انرژی است که در تابستان به دلیل کمبود برق و در زمستان به دلیل کمبود گاز، موجب کاهش ظرفیت تولید می‌شود. محدودیت‌های ۳۰ تا ۸۰ درصدی برق در کارخانه‌های فولادی از نیمه دوم فروردین‌ماه، تأثیر مستقیمی بر تولید و صادرات این بخش داشته است. توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند به کاهش این مشکلات کمک کند، اما سرمایه‌گذاری کافی در این زمینه انجام نشده است.
کاوه ادامه داد: در کنار چالش‌های داخلی، تحولات جهانی و جنگ تعرفه‌ای نیز بر بازار فولاد ایران تأثیرگذار است. افزایش تعرفه‌ها، رقابت تجاری را تشدید کرده و احتمال دامپینگ فولاد توسط چین نیز وجود دارد. اگر این روند ادامه پیدا کند، ایران باید سیاست‌هایی برای کاهش وابستگی به بازارهای ناپایدار و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای اتخاذ کند. سازمان‌هایی مانند همکاری شانگهای، گروه بریکس، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اکو، می‌توانند فرصت‌هایی برای توسعه روابط تجاری فراهم کنند.
این کارشناس ادامه داد: علاوه بر این، تغییرات ساختاری در بازار انرژی می‌تواند بر تجارت جهانی فولاد تأثیر بگذارد.
تاثیر گرانی مواد اولیه بر فولاد
در بخش داخلی، افزایش قیمت گندله در زنجیره فولاد یکی دیگر از چالش‌های اخیر بوده است. نسبت قیمت گندله به شمش فخوز که معمولاً ۲۳ درصد بوده، به ۲۵ درصد رسیده است. همچنین، نسبت قیمت گندله به کنسانتره از ۱۴۴ درصد به ۱۶۰ درصد افزایش یافته که موجب بالا رفتن حاشیه سود گندله‌سازان شده است. این در حالی است که مصرف‌کنندگان گندله که پیش‌تر مواد اولیه خود را با ۴۰ درصد قیمت محصول نهایی خریداری می‌کردند، اکنون با ۴۳ درصد هزینه روبه‌رو شده‌اند که فشار بیشتری بر تولیدکنندگان وارد کرده است.
به گفته با افزایش موانع تجاری و تعرفه‌ای در سطح بین‌المللی، کشورهایی که بتوانند همگرایی‌های اقتصادی را تقویت کنند، شانس بیشتری برای حفظ موقعیت خود در بازارهای جهانی خواهند داشت. ایران می‌تواند با انعقاد قراردادهای تجاری و تقویت تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه، فرصت‌های صادراتی فولاد و صنایع پایین دستی را افزایش دهد و حضور خود را در بازارهای بین‌المللی تثبیت کند
با توجه به این چالش‌ها و فرصت‌ها، سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و انرژی، و همکاری‌های بین‌المللی می‌تواند مسیر رشد صنعت فولاد را هموار کرده و موقعیت ایران را در بازار جهانی فولاد تقویت کند. سیاست‌های هوشمندانه و اصلاحات ساختاری، می‌توانند به افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های تولید و تثبیت جایگاه ایران در تجارت بین‌المللی فولاد منجر شوند.
با توجه به شرایط فعلی صنعت فولاد ایران، تمرکز بر تحولات جهانی و راهبردهای توسعه می‌تواند مسیر رشد این صنعت را تسهیل کند. در حالی که چالش‌های زیرساختی و انرژی همچنان مانع از بهره‌برداری کامل از ظرفیت تولید هستند، بهینه‌سازی مصرف انرژی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین می‌تواند به افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری صنعت فولاد ایران در بازارهای بین‌المللی کمک کند.
پیمان افضلی کارشناس معدن و صنایع فلزی نیز به بازار گفت: در حال حاضر در بخش معدن و صنایع معدنی به همکاری بین‌المللی نیاز داریم. به طور قطع دیپلماسی اقتصادی و همکاری‌های منطقه‌ای نقش مهمی در توسعه صادرات فولاد ایفا می‌کند. با افزایش موانع تجاری و تعرفه‌ای در سطح بین‌المللی، کشورهایی که بتوانند همگرایی‌های اقتصادی را تقویت کنند، شانس بیشتری برای حفظ موقعیت خود در بازارهای جهانی خواهند داشت. ایران می‌تواند با انعقاد قراردادهای تجاری و تقویت تعاملات اقتصادی با کشورهای همسایه، فرصت‌های صادراتی فولاد و صنایع پایین دستی را افزایش دهد و حضور خود را در بازارهای بین‌المللی تثبیت کند.
وی افزود: در زمینه فناوری‌های نوین، فولاد سبز به‌عنوان یکی از روندهای اصلی صنعت فولاد مطرح شده است. کشورهای توسعه‌یافته با استفاده از روش‌های کاهش انتشار کربن و افزایش بهره‌وری انرژی تلاش می‌کنند تا تولید فولاد را با استانداردهای زیست‌محیطی سازگار کنند. ایران نیز باید در این مسیر حرکت کند و با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک، از محدودیت‌های زیست‌محیطی و تحریم‌های احتمالی جلوگیری کند.
افضل ادامه داد: در کنار این مسائل، تحولات بازار انرژی تأثیر قابل‌توجهی بر صنعت فولاد دارد تغییر استراتژی چین و احتمال جایگزینی نفتا به‌جای LPG، می‌تواند بازار جهانی را تحت تأثیر قرار دهد و موجب افزایش قیمت برخی مواد اولیه شود. این تغییرات ممکن است بر هزینه‌های تولید فولاد نیز تأثیر بگذارند، به‌ویژه در کشورهایی که وابستگی زیادی به واردات خوراک دارند.
وی تاکید کرد: سیاست های حمایتی برای تجارت می‌تواند به تثبیت موقعیت ایران در بازار فولاد کمک کند. همچنین سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین، توسعه زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل، بهینه‌سازی مصرف انرژی و تقویت روابط تجاری بین‌المللی از جمله اقداماتی است که می‌تواند مسیر رشد این صنعت را هموار کند. با اجرای این راهبردها، ایران می‌تواند نقش برجسته‌تری در بازار جهانی فولاد ایفا کند و از فرصت‌های موجود برای توسعه پایدار بهره ببرد.
source