حساسیت به گلوتن در برخی افراد بیشتر روانی است تا جسمی

به گفته‌ی یک مطالعه، واکنش‌های گوارشی برخی مبتلایان به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر ممکن است ناشی از ذهن آن‌ها باشد، نه گلوتن واقعی

به گزارش انتخاب و به نقل از هلث دی؛ در برخی افراد مبتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS)، عدم تحمل گلوتن ممکن است صرفاً یک تصور ذهنی باشد.

شرکت‌کنندگانی که محصولات بدون گلوتن مصرف کردند، همان میزان علائم گوارشی را تجربه کردند که هنگام مصرف محصولات حاوی گلوتن یا گندم.

پژوهشگران می‌گویند این واکنش‌ها احتمالاً ناشی از «اثر نوسبو» (nocebo) هستند، یعنی حالتی که انتظارات منفی، خود می‌توانند باعث بروز علائم جسمی واقعی شوند.

 نتایج یک آزمایش در مقیاس کوچک نشان می‌دهد که عدم تحمل گلوتن در برخی افراد مبتلا به سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) ممکن است کاملاً ریشه‌ی روان‌شناختی داشته باشد.

بر اساس نتایجی که در تاریخ ۲۱ ژوئیه در نشریه‌ی The Lancet Gastroenterology and Hepatology منتشر شد، افراد مبتلا به این اختلال رایج گوارشی، پس از خوردن یک نوع بیسکویت حاوی غلات، علائم گوارشی شدیدتری را گزارش کردند، حتی زمانی که آن بیسکویت فاقد گلوتن یا گندم بود.

یافته‌ها نشان می‌دهد علائمی که آن‌ها پس از خوردن بیسکویت بدون گلوتن تجربه کردند، تفاوتی با علائم پس از خوردن بیسکویت حاوی گلوتن یا گندم نداشت.

به گفته‌ی پژوهشگران، این موضوع نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد، باور و تلقین — نه مواد تشکیل‌دهنده‌ی واقعی — عامل بروز علائم گوارشی در بیماران مبتلا به IBS است.

دکتر پرمیسل برچیک، پژوهشگر ارشد و استاد پزشکی در دانشگاه مک‌مستر کانادا، در بیانیه‌ای مطبوعاتی گفت:

«هر بیماری که فکر می‌کند به گلوتن واکنش نشان می‌دهد، لزوماً چنین واکنشی ندارد. برخی واقعاً به این پروتئین غذایی حساس هستند، اما برای بسیاری دیگر، باور آن‌ها عامل بروز علائم و در نتیجه، انتخاب برای حذف گلوتن از رژیم غذایی است.»

گلوتن پروتئینی است که در غلاتی چون گندم، جو و چاودار وجود دارد. بر اساس اطلاعات دانشکده‌ی بهداشت عمومی هاروارد تی. اچ. چان، این پروتئین می‌تواند در افراد حساس یا کسانی که واکنش ایمنی در برابر آن نشان می‌دهند، مشکلات گوارشی ایجاد کند و به روده آسیب بزند.

در این مطالعه، پژوهشگران ۲۸ فرد مبتلا به IBS را که گفته بودند با پیروی از رژیم غذایی بدون گلوتن علائمشان کاهش یافته، مورد بررسی قرار دادند.

در یک آزمایش آزمایشگاهی، به هر شرکت‌کننده در سه زمان مختلف، یک نوع بیسکویت حاوی غلات داده شد. هر بار بیسکویت متفاوتی ارائه شد — یکی حاوی گلوتن، دیگری حاوی گندم و سومی فاقد هر دو.

به گزارش محققان، تعداد افرادی که پس از خوردن بیسکویت دچار علائم گوارشی شدیدتر شدند، در هر سه نوع بیسکویت یکسان بود.

در واقع، ۲۶ نفر از ۲۸ شرکت‌کننده پس از هر وعده، حتی زمانی که بیسکویت فاقد گلوتن و گندم بود، علائم بدتری را گزارش کردند.

برچیک توضیح داد که این موضوع می‌تواند ناشی از اثر نوسبو باشد — حالتی که در آن، صرفاً انتظار منفی داشتن نسبت به یک ماده غذایی یا دارو، می‌تواند علائم جسمی واقعی ایجاد کند.

او افزود که نقش شبکه‌های اجتماعی و انجمن‌های آنلاین در شکل‌گیری باورهای منفی نسبت به گلوتن بسیار پررنگ است.

«تأثیر اینترنت بسیار قوی است. بسیاری از بیماران درباره‌ی بدحالی‌شان پس از مصرف گلوتن پست می‌گذارند. این طبیعتاً دیگران را تحت تأثیر قرار می‌دهد.»

او همچنین اشاره کرد که برخی بیماران مبتلا به IBS ممکن است حذف گلوتن را راهی برای کنترل وضعیت خود بدانند و با این کار، احساس ناتوانی‌شان را کاهش دهند.

ادامه‌ی رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به آن‌ها حس اقدام و اختیار بدهد، حتی اگر به قیمت محدودیت‌های غذایی غیرضروری تمام شود.

بر اساس گفته‌ی پژوهشگران، بسیاری از شرکت‌کنندگان حتی پس از آنکه متوجه شدند کدام بیسکویت واقعاً علائم آن‌ها را بدتر کرده، تغییری در باورها یا رژیم غذایی خود ایجاد نکردند.

برچیک گفت که برای کمک به این افراد در کنار گذاشتن باورهای نادرست درباره‌ی گلوتن، ممکن است نیاز به درمان روان‌شناختی و مشاوره باشد.

او گفت:

«در مدیریت بالینی این بیماران، باید فراتر از این برویم که فقط بگوییم گلوتن عامل علائم آن‌ها نیست و ماجرا را تمام‌شده بدانیم. بسیاری از آن‌ها ممکن است از حمایت روان‌شناختی و راهنمایی برای رفع انگ‌زدایی از گلوتن و گندم و بازگرداندن ایمن آن‌ها به رژیم غذایی‌شان سود ببرند.»

پژوهشگران می‌گویند مطالعات بیشتر در گروه‌های بزرگ‌تر لازم است تا این یافته‌ها تأیید شود و مشخص گردد چرا باورهای ذهنی درباره‌ی گلوتن می‌تواند در برخی بیماران مبتلا به IBS باعث بروز علائم واقعی شود.