وقتی دفاع مغز تبدیل به سلاح ضدآلزایمر می‌شود

در بیماری آلزایمر، پلاک‌های پروتئینیِ آسیب‌رسان می‌توانند در اطراف نورون‌ها تجمع پیدا کنند.

به‌گزارش انتخاب و به نقل از sciencealert؛  پژوهشی جدید نشان می‌دهد برخی سلول‌های ایمنیِ خاص در مغز ممکن است نقشی کلیدی در جلوگیری از آغاز بیماری آلزایمر داشته باشند؛ کشفی که می‌تواند راه را برای درمان‌های تازه‌ای باز کند که تلاش می‌کنند این سلول‌ها را به حالت محافظتی هدایت کنند.

مطالعات پیشین نشان داده‌اند که سلول‌های ایمنی مغز به نام میکروگلیا می‌توانند در عین توانایی برای مقابله با نشانه‌های آلزایمر، از طریق ایجاد التهاب، وضعیت بیماری را بدتر هم بکنند.

در این پژوهش، تیمی بین‌المللی از دانشمندان با دقت بیشتری بررسی کردند که میکروگلیا چگونه بین این دو حالتِ مفید و مضر جابه‌جا می‌شود.

با استفاده از مدل‌های حیوانی آلزایمر، «پینار آیاتا» عصب‌شناس در دانشکده پزشکی آیکان و همکارانش دریافتند که زمانی که میکروگلیا به توده‌های پروتئین آمیلوئید-بتا – که یکی از نشانه‌های اصلی بیماری است – نزدیک می‌شود، وارد یک حالت ویژه‌ی محافظت عصبی می‌گردد.

«میکروگلیا صرفاً پاسخ‌دهندگان مخرب در بیماری آلزایمر نیستند؛ آن‌ها می‌توانند به محافظان مغز تبدیل شوند.» این را «آن شفِر»، عصب‌شناس در دانشکده پزشکی آیکان در نیویورک می‌گوید.

او ادامه می‌دهد: «این یافته، مشاهدات پیشین ما دربارهٔ انعطاف‌پذیری چشمگیر حالات میکروگلیا و نقش‌های مهم آن‌ها در عملکردهای گوناگون مغز را گسترش می‌دهد.»

به نظر می‌رسد دو ویژگی مهم در این زیرگونه‌ی میکروگلیا وجود دارد:

• این سلول‌ها سطح پایین‌تری از پروتئین PU.1 دارند که پیش‌تر با آلزایمر مرتبط دانسته شده بود،

• و بیان بالاتری از پروتئین CD28 نشان می‌دهند که یکی از عناصر کلیدی در سیستم ایمنی بدن است.

میکروگلیایی که چنین ترکیبی داشت، بهتر می‌توانست سرعت تجمع توده‌های آمیلوئید-بتا را در مغز موش‌ها کاهش دهد و هم‌زمان از تجمع تائو – پروتئینی دیگر که می‌تواند برای مغز سمی باشد – نیز جلوگیری کند.

پژوهشگران همچنین تولید CD28 را در برخی موش‌ها متوقف کردند و مشاهده کردند که میکروگلیای مضر و التهاب‌زا بیشتر شد و پلاک‌های آمیلوئید-بتا نیز افزایش یافت.

این یافته‌ها با مطالعات پیشین هم‌خوان است که نشان داده بودند آلزایمر در افرادی که به‌طور ژنتیکی مستعد سطح پایین‌تر PU.1 در برخی سلول‌ها هستند، معمولاً دیرتر بروز می‌کند.

«این نتایج توضیحی سازوکارگونه ارائه می‌کند که چرا سطح پایین PU.1 با کاهش خطر آلزایمر مرتبط است.» این را «آلیسون گوت»، متخصص ژنتیک در دانشکده پزشکی آیکان می‌گوید.

به‌نظر می‌رسد این وضعیت، نوعی دفاع طبیعی مغز در برابر آلزایمر باشد؛ اما دفاعی که به‌خودی‌خود آن‌قدر قدرتمند نیست که بتواند روند بیماری را کاملاً متوقف کند.

پژوهشگران امیدوارند که شاید درمان‌های آینده بتوانند سطح این نوع محافظتی از میکروگلیا را بالا ببرند—هرچند باید نخست مطمئن شویم که میکروگلیا در انسان نیز مانند موش‌ها عمل می‌کند.

آلزایمر بیماری‌ای بسیار پیچیده است و عوامل خطر متعددی در آن دخیل‌اند؛ بنابراین درمان مؤثر احتمالاً باید چند هدف را هم‌زمان نشانه بگیرد. یکی از سازوکارهایی که پژوهشگران ممکن است در آینده بررسی کنند، تبدیل میکروگلیا به همین حالت محافظتی است.

این تحقیق همچنین درک ما را از ارتباط آلزایمر با کل سیستم ایمنی بدن گسترش می‌دهد. میکروگلیای تغییر‌یافته‌ای که در مغز موش‌ها دیده شد، رفتاری مشابه سلول‌های T دارد که در سایر بخش‌های دستگاه عصبی گشت می‌زنند.

«این کشف در زمانی مطرح می‌شود که سلول‌های T تنظیمی به‌عنوان تنظیم‌کنندگان اصلی ایمنی شناخته شده‌اند و نشان می‌دهد منطق یکسانی می‌تواند میان انواع مختلف سلول‌های ایمنی وجود داشته باشد.» این را «الکساندر تاراخوفسکی»، متخصص اپی‌ژنتیک از دانشگاه راکفلر آمریکا می‌گوید.

او می‌افزاید: «این کشف همچنین مسیر را برای راهبردهای ایمنی‌درمانی در درمان آلزایمر هموار می‌کند.»